2. فرقه فرقه بودن ارواح

روايات اين باب با تعبير «الأرواح جنود مجنّدة» آمده اين تعبير دلالت دارد كه ارواح به صورت «لشكريانِ جمع شده» اجتماع داشتند. از ائتلاف و اختلافى كه اين ارواح به صورت لشكرِ جمع شده داشتند، استفاده مى‏شود كه آنان گروه گروه بودند: گروهى با گروه ديگر اختلاف داشتند و ميان برخى از آن گروهها ائتلاف و آشنايى برقرار بوده است. چنان كه گفتيم، منشأ اين ائتلاف، ايمان و كفر بوده است. گروه منكران در انكار، با همديگر ائتلاف داشتند و با گروه مؤمنان، در اختلاف و دشمنى بودند و بالعكس.
البتّه در رواياتى كه در بخش قبل نقل گرديد، سخنى از گروه گروه بودن ارواح به ميان نيامده بود؛ امّا ائتلاف و اختلاف ارواح مطرح شده بود. پس بين روايات اين دو باب، هماهنگى كامل وجود دارد. در ادامه، شمارى از روايات اين باب را مطرح و بررسى مى‏كنيم.

2ـ1) متن احاديث

2ـ1ـ1) امام صادق عليه ‏السلام مى‏فرمايد:

الْأَرْوَاحُ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ؛ فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا عِنْدَ اللَّهِ، ائْتَلَفَ فِي الْأَرْضِ؛ وَ مَا تَنَاكَرَ عِنْدَ اللَّهِ، اخْتَلَفَ فِي الْأَرْضِ. (۲۱: ج۶۱، ص۱۳۵)^۱ روحها لشكريانِ جمع شده‏اند. آن روحهايى كه نزد خدا با هم محبّت و انس داشتند، در زمين نيز با هم ائتلاف دارند؛ و آن روحهايى كه نزد خدا نفرت و دورى داشتند، در زمين نيز با هم اختلاف دارند.

2ـ1ـ2) امام صادق عليه ‏السلام مى‏فرمايد:

إِنَّ الأَرْوَاحَ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ؛ فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا فِي الْمِيثَاقِ، ائْتَلَفَ هَاهُنَا؛ وَ مَا تَنَاكَرَ مِنْهَا فِي الْمِيثَاقِ اخْتَلَفَ هَاهُنَا. وَ الْمِيثَاقُ هُوَ فِي هَذَا الْحَجَرُ الْأَسْوَد. (21: ج61،