2.1.6) امام صادق عليه السلام مىفرمايد:
الْأَرْوَاحُ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ تَلْتَقِي، فَتَتَشَامُّ كَمَا تَتَشَامُّ الْخَيْلُ. فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا ائْتَلَفَ، وَ مَا تَنَاكَرَ مِنْهَا اخْتَلَفَ. وَ لَوْ أَنَّ مُؤْمِناً جَاءَ إِلَى مَسْجِدٍ فِيهِ أُنَاسٌ كَثِيرٌ لَيْسَ فِيهِمْ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَاحِد لمَالَتْ رُوحُهُ إِلَى ذَلِكَ المُؤمِنِ حَتَّى يَجْلِسَ إِلَيْهِ. (۵: ص۴۴۰؛ ۱۹: ص۳۹؛ ۲۱: ج۷۴، ص۲۷۳)
ارواح لشكريانِ جمع شدهاند، با هم ملاقات مىكنند و همديگر را بو مىكنند، همان سان كه اسبها همديگر را مىبويند. پس ارواحى كه با همديگر آشنا باشند، ائتلاف مىكنند و ارواحى كه از همديگر نفرت داشته باشند، اختلاف مىكنند. اگر مؤمنى به مسجدى وارد شود كه در آن مردمان زيادى باشند و در ميان آنها تنها يك مؤمن باشد، روح اين مؤمنِ تازه وارد به سوى او تمايل پيدا مىكند، تا اينكه مىرود و در كنار او مىنشيند.
2ـ2ـ معناى «جنود مجنّدة»
اين تعبير در مورد ارواح، مىرساند كه ارواح به صورت دسته جمعى و در كنار هم در صفوفى خاصّ بودند. در هنگام خواب نيز ارواح به سوى همديگر كشيده مىشوند. در روايات برزخ نيز آمده است كه ارواح مؤمنان بعد از مرگ در محلى خاصّ گرد هم مىآيند. اميرالمؤمنين عليه السلام در مورد ارواح مؤمنان پس از مرگ به يكى از اصحابشان مىفرمايد:
وَ لَوْ كُشِفَ لَكَ، لَرَأَيْتَهُمْ حَلَقاً حَلَقاً مُحْتَبِينَ يَتَحَادَثُونَ. فَقُلْتُ: أَجْسَامٌ أَمْ أَرْوَاحٌ؟ فَقَالَ: أَرْوَاح. (18: ج3، ص243؛ 21: ج61، ص51) اگر پرده از جلو چشمت كنار رود، خواهى ديد آنها حلقه حلقه چمباتمه زده و با همديگر سخن مىگويند. [راوى مىگويد] پرسيدم: جسمها [چنيناند] يا روحها؟ فرمود: روحها.
اميرالمؤمنين عليه السلام آشنايى ارواح مؤمنان و ملاقات آنهابا همديگر را در همين دنيا، علت دروغ بودن ادّعاى دوستى فردى شمرد كه وارد شد و سلام كرد و گفت:
يَا أَمِيرَ المُؤْمِنِينَ! إِنِّي وَ اللَّهِ لَأُحِبُّكَ فِي اللَّهِ وَ أُحِبُّكَ فِي السِّرِّ كَمَا أُحِبُّكَ فِي
