الْعَلَانِيَة... فَقال: ...إِنَّ أَرْوَاحَ المُؤْمِنِينَ تَلْتَقِي فِي الْهَوَاءِ، فَتَشَمُّ وَ تَتَعَارَفُ. فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا ائْتَلَفَ وَ مَا تَنَاكَرَ مِنْهَا اخْتَلَفَ. بِحَقِّ اللَّهِ لَقَدْ كَذَبْتَ. فَمَا أَعْرِفُ فِي الْوُجُوهِ وَجْهَكَ وَ لَا اسْمَكَ فِي الْأَسْمَاء. (21: ج61، ص134؛ 22: ص311) اى اميرمؤمنان! سوگند به خدا، تو را به خاطر خدا دوست دارم و اين دوستى من با تو در پنهان و آشكار يكسان است ...حضرت فرمود: ...ارواح مؤمنان در هوا همديگر را ملاقات مى‏كنند و مى‏بويند و با همديگر آشنايى دارند. ارواحى كه با هم آشنا باشند، ائتلاف دارند و ارواحى كه از همديگر نفرت داشته باشند، با هم اختلاف دارند. به حقّ خدا سوگند، به يقين، دروغ مى‏گويى. من نه صورت تو را در ميان صورت مؤمنان ديدم و نه نامت را در ميان نامهاى آنها ديدم.
در اين حديث، اميرالمؤمنين عليه ‏السلام ملاقات ارواح مؤمنان، بلكه همه انسانها با همديگر در هوا و آشنايى و عدم آشنايى آنها با همديگر را بيان مى‏كند. بر اين اساس، ارواح در اين دنيا و به هنگام خواب، با همديگر ملاقات مى‏كنند. اميرالمؤمنين عليه ‏السلام در اين حديث ظاهرا به ارتباط خود با ارواح مؤمنان در هوا تذكّر مى‏دهند.
پس معلوم مى‏شود كه مراد از «جنود مجنّدة» در روايات و ائتلاف آنها، اختصاص به عالم ارواح ـ كه دو هزار سال قبل از خلقت ابدان بوده است ـ ندارد. بلكه خصوصيّت و ويژگى ارواح، آن است كه اگر لباس بدن را رها كنند، به ملاقات همديگر مى‏روند، كنار هم جمع مى‏شوند و با همديگر به صحبت مى‏پردازند.

2ـ3ـ نظر استاد مصباح در معناى روايات

استاد مصباح در پاورقى بحارالانوار نكاتى را در ذيل روايت پنجم به اين صورت بيان مى‏دارد:
الف) إنّ الأرواح جنود، لا جند واحد؛ فهي في صفوف مختلفة، كلّ صفّ يشتمل على عدّة أرواح.
ب) إنّ التعارف و التناكر في الأرواح يرتبطان بتجنّدها في جنود مختلفة، و لاسيّما بالنظر إلى لفظة الفاء في الرواية.