3. روايات متفرّقه

در مورد عالم ارواح، روايات ديگرى به صورتهاى مختلف وارد شده است كه در ميان آنها همانند دو گروه قبلى، لسان واحدى وجود ندارد. روايات فراوانى نيز در باب خلقت ارواح پيامبر خاتم صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمو امامان اهل بيت عليهم ‏السلام وارد شده است؛ ولى از آنجا كه اين گروه از روايات، خارج از موضوع بحث است، ^۱ از نقل آن روايات صرف نظر مى‏شود. در اين باب فقط چند حديث نقل مى‏كنيم كه به صراحت يا ظهور، بر مقصود ما دلالت دارند.

3ـ1ـ1) امام صادق عليه ‏السلام مى‏فرمايد:

لَمّا قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لِجَميعِ أَرواحِ بَني آدَمَ «أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى» قالَ: أَوَّلُ مَن قالَ بَلى، مُحَمّدٌ صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمفَصارَ بِسَبْقِهِ إِلى «بَلى» سَيِّدَ الأَوَّلينَ وَ الآخِرينَ وَ أفْضَلَ النَّبِيّينَ والمُرسَلينَ. (8: ص 308؛ 10: ص 129) آن گاه كه خداوند متعال به ارواح همه فرزندان آدم فرمود: «آيا من پروردگار شما نيستم؟ گفتند: بلى. نخستين كسى كه «بلى» گفت، محمّد صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمبود و به جهت سبقت گرفتن به «بلى»، سرور اوّلين و آخرين و افضل پيامبران و مرسلين شد.
3ـ1ـ2) جابر مى‏گويد: از امام باقر عليه ‏السلام شنيدم كه در تفسير آيه «وَ أنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً» (جنّ (72) / 16) فرمود:
يَعْنِي مَنْ جَرَى فِيهِ شَيْءٌ مِنْ شَرَكِ الشَّيْطَانِ. «عَلَى الطَّرِيقَةِ» يَعْنِي: عَلَى الْوَلَايَةِ فِي الْأَصْلِ عِنْدَ الْأَظِلَّةِ، حِينَ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ بَنِي آدَمَ. «لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً»؛ يَعْنِي: لَكُنَّا وَضَعْنَا أَظِلَّتَهُمْ فِي الْمَاءِ الْفُرَاتِ الْعَذْبِ. (16: ج2، ص391؛ 21: ج5، ص234) يعنى كسى كه در او چيزى از «شرك» شيطان جارى شده باشد. «على الطريقة»