طرح مسئله
مفهوم امامت از مسائل بسيار مهمّ است كه داشتن فهم دقيقى از آن موجب حلّ مسائل فراوان ديگرى مىشود گشته و بسيارى از اختلافات را مرتفع مىسازد. در مورد چيستىِ مقام امامت، آرا و انظار بسيار مختلف و متفاوت و بعضا متعارض و غريبى مطرح شده است.
در اين نوشتار، مىكوشيم به بررسى مفهوم امامت از منظر قرآن و عترت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وسلمبپردازيم تا جايگاه اين مقام از ديدگاه صاحبان آن به خوبى تبيين شود و مفهوم واقعى و صحيح آن از مفاهيم ديگر، به روشنى، تمييز داده شود. «ليهلك من هلك عن بيّنة و يحيى من حىّ عن بيّنة.» در اين راستا، يكى از آياتى را كه به مقام امامت اشاره دارد، بررسى مىكنيم. خداى تعالى در آيه 54 سوره نساء از تفضّل خود به آلابراهيم عليه السلام سخن به ميان مىآورده و مىفرمايد: «و به آل ابراهيم، ملك عظيم عطا كرديم.»
ملك در لغت، به معناى سلطنت و فرمانروايى است و استعمال قرآنى لفظ ملك نيز همين معنا را مىرساند. در روايات اهل بيت عليهم السلام نيز همين معنا(ى لغوى و قرآنى) اخذ شده و ملك عظيم به فرمانروايى و سلطنت بزرگ معنا شده و مراد از آن مقام امر و نهى يا فرض الطاعه بيان شده است.
مجموع رواياتى كه در ذيل اين آيه مطرح شده، گوياى اين واقعيت است كه مراد از ملك عظيم همان مقام امامت است. در اين روايات، امامت مقام افتراض الطاعة معرّفى شده است. به عبارت ديگر، روايات فراوانى كه در بيان ملك عظيم مطرح شده، مفهوم امامت و چيستى اين مقام را بيان كردهاند. هدف مقاله حاضر روشن ساختن مطلب فوق است كه اين كار با مراجعه به روايات اهل بيت عليهم السلام در ذيل آيه، و نشاندادن هماهنگى اين روايات با لغت و استعمال قرآنى، انجام خواهد گرفت. همچنين به دليل اهمّيت فراوان مفهوم امامت، نظرها و تفاسير مختلف ديگر نيز بررسى خواهد شد.
