بررسى مفهوم امامت در پرتو آيه ملك عظيم - صفحه 69

چنين نيست كه ملك به صورت تامّ در اختيار كسى قرار گيرد، به گونه‏اى كه از اختيار خداوند خارج گردد.
تعبير ملك عظيم مى‏رساند كه ملك، ذومراتب است كه از مرتبه بالاى آن تعبير به عظيم شده است. صاحبان ملك، در حقيقتِ استيلا اشتراك دارند، لكن صاحب ملك عظيم مرتبه بالاتر استيلا را دارد. همچنين تعبير «عظيم» از آن جهت است كه گستره اين ملك، عظيم‏تر از قدرت درك و تصوّر ماست. البتّه اين ملك و سلطنت از سوى خداى تعالى به مخلوق عطا شده، امّا به دليل عظمت اين امر، براى ما قابل توصيف نيست. ما تنها مرحله‏اى از ملك را در خود مى‏يابيم و مى‏فهميم كه بر بعضى از امور تسلّط داريم؛ امّا از حقيقت ملكى كه توصيف به عظيم شده است، دريافتى نداريم. در نتيجه، عظيم‏بودن ملك بدان معنى است كه از ناحيه ما قابل توصيف نيست. بنابراين براى فهم معناى صحيحى از آن، بايد به روايات صاحبان اين ملك مراجعه شود.

4. معناى ملك عظيم در روايات

خداى تعالى از بدأ خلقت، همواره عدّه‏اى را در ميان مخلوقات خويش برگزيده و به ايشان حقّ امر و نهى بخشيده و ديگران را به اطاعت از اوامر و نواهى آنان، ملزم فرموده است. خداى تعالى در آيه 54 سوره نساء مى‏فرمايد:
أمْ يَحْسُدُونَ النّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللّه‏ُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إبراهيمَ الكِتابَ وَ الحِكمَةَ وَ آتيناهُمْ مُلكا عظيما.آيا به مردم حسد مى‏ورزند بر آنچه خدا از فضل خويش به ايشان داده است؟ البتّه ما به آل‏ابراهيم كتاب و حكمت داديم و به ايشان ملك و سلطنتى بزرگ عطا كرديم. رواياتى كه ذيل اين آيه آمده، مُلك عظيم را امامت و فرض الطاعه معنى كرده‏اند. امام باقر عليه ‏السلام «ملك» را امامت و خلافت (49: ج 23، ص 290) و «ملك عظيم» را وجوب اطاعت معنا كرده است. (33: ص 35 و 509؛ 48: ج 1، ص 186)

صفحه از 89