ترجمه رساله الابانه - صفحه 151

برترى يافتن او بر ديگران توسّط پيامبر كه موجب بزرگداشت و تعظيم وى شد؛ مانند اينكه:
ـ پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم با او پيمان برادرى بست. (1: ج 2، ص 765)
ـ دخترش بانوى زنان عالم را به همسرى او درآورد. (1: ج 2، ص 761 ـ 762).
ـ هيچ‏يك از اصحاب را در جنگها، بر او فرمانده نگردانيد؛ بلكه او را بر تمام همراهانش مقدّم داشت.
ـ با وجود مدّت زمان بلند همراهى و همنشينى با او، از وى آزرده نشد.
ـ هيچ كار او را منكر ندانست.
ـ و در هيچ امر كوچك و بزرگى، به صورت تصريحى يا تلويحى، او را مورد سرزنش قرار نداد؛ على رغم اينكه در بسيارى از موارد، گروههايى از اصحابش را تصريحا يا تلويحا نكوهش كرد.
و افعالى مشابه آنچه ياد شد، از پيامبر كه ايشان را بر ديگران برترى مى‏دهد.
اين گونه افعال و احوال قبل از آنكه بر فضل و اختصاص و نزديكى فوق العاده او به پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم دلالت كند، شايستگى ايشان را براى امامت بر مردم مى‏رساند.
و اين نوع كارها گوياى ظريف‏ترين دلالت بر نيرومندى وسائل بيان مطلب مى‏شود؛ زيرا كسى كه از نظر برترى، بزرگ‏تر و از نظر موقعيّت دينى، اعلى باشد، سزاوار پيشوا بودن و تعظيم و تكريم است. و راه و رسم هم در كانديدا كردن افراد بر بزرگ‏ترين مقامات، اين است كه با روش يادشده به آن اشاره شود و براى مردم تبيين گردد.
گروهى از اصحاب ما نيز گفته‏اند كه گاهى دلالت فعل بر مطلب، بيشتر از دلالت قول است و از شبهه دورتر مى‏باشد؛ چرا كه در گفتار، مَجاز وارد مى‏شود و تأويلات مختلفى بر آن بار مى‏گردد؛ ولى در فعل، اين احتمال نمى‏رود.
در مورد رسول‏اللّه‏ هم معجزات و آيات فعلى بيشتر از آيات اقوال است؛ چرا كه بر كسى كه شاهد افعال بوده، بدان‏گونه كه براى كسى كه اقوال را شنيده، شبهه پيش نمى‏آيد. البتّه خداوند هر دو گونه دلالت را براى رسول اللّه‏ فراهم آورده، بدان سان

صفحه از 180