عالم اظلّه و ارواح : بررسى آراى دانشمندان قرن 4 تا 8 - صفحه 22

دو قرار دارد، از آن است؛ و ترتيب از پايين به بالاست. اين قول صحيح‏تر است؛ زيرا عقل و نقل و كشف، آن را صحيح و قطعى مى‏داند.
ايشان در اينجا به صراحت، مراد خويش را از تقدّم ارواح بر اجساد و تقدّم اجساد بر ارواح بيان كرده است. روشن است كه مراد از تقدّم ارواح بر اجساد و اجساد بر ارواح، نمى‏تواند از يك حيث بوده باشد؛ بلكه بايد تقدّم ارواح بر اجساد، از جهتى و تقدم اجساد بر ارواح، از جهت ديگر باشد. ايشان در اين مطلب، نظر به قوس نزول و صعود دارد: تقدّم ارواح بر اجساد را از جهت قوس نزول و تقدّم اجساد بر ارواح را با توجّه به قوس صعود مى‏پذيرد. اين بيان نه تنها با روايات تقدّم ارواح بر ابدان تطبيق نمى‏كند، بلكه از اساس هم دچار اشكال است كه در اين مختصر مجال ابطال آن نيست. ۱

منابع

1. قرآن مجيد.
2. آملى، سيّد حيدر. تفسير المحيط الاعظم. تهران: وزارت ارشاد، 1414ق.
3. سهروردى، يحيى. مجموعه مصنّفات شيخ اشراق. تهران: پژوهشگاه علوم انسانى، 1380ش.
4.شريف، مرتضى. رسائل الشريف المرتضى. قم: دارالقرآن الكريم، 1405ق.
5. صدر، سيّد رضا. فلسفه آزاد. قم: دفتر تبليغات اسلامى، 1377ش.
6. مفيد، محمّدبن نعمان. تصحيح الاعتقاد. (سلسله مصنّفات شيخ مفيد، ج5). قم: كنگره جهانى شيخ مفيد، 1413ق.
7. ــــــــــــــــــ. السمائل السرويّة. (سلسله مصنّفات شيخ مفيد، ج 7). قم: كنگره جهانى شيخ مفيد، 1413ق.

1.در مقالات ديگر، اقوال دانشمندان و بزرگان سده‏هاى يازدهم تا پانزدهم در اين موضوع، نقل و بررسى خواهد شد.

صفحه از 22