دو قرار دارد، از آن است؛ و ترتيب از پايين به بالاست. اين قول صحيحتر است؛ زيرا عقل و نقل و كشف، آن را صحيح و قطعى مىداند.
ايشان در اينجا به صراحت، مراد خويش را از تقدّم ارواح بر اجساد و تقدّم اجساد بر ارواح بيان كرده است. روشن است كه مراد از تقدّم ارواح بر اجساد و اجساد بر ارواح، نمىتواند از يك حيث بوده باشد؛ بلكه بايد تقدّم ارواح بر اجساد، از جهتى و تقدم اجساد بر ارواح، از جهت ديگر باشد. ايشان در اين مطلب، نظر به قوس نزول و صعود دارد: تقدّم ارواح بر اجساد را از جهت قوس نزول و تقدّم اجساد بر ارواح را با توجّه به قوس صعود مىپذيرد. اين بيان نه تنها با روايات تقدّم ارواح بر ابدان تطبيق نمىكند، بلكه از اساس هم دچار اشكال است كه در اين مختصر مجال ابطال آن نيست. ۱
منابع
1. قرآن مجيد.
2. آملى، سيّد حيدر. تفسير المحيط الاعظم. تهران: وزارت ارشاد، 1414ق.
3. سهروردى، يحيى. مجموعه مصنّفات شيخ اشراق. تهران: پژوهشگاه علوم انسانى، 1380ش.
4.شريف، مرتضى. رسائل الشريف المرتضى. قم: دارالقرآن الكريم، 1405ق.
5. صدر، سيّد رضا. فلسفه آزاد. قم: دفتر تبليغات اسلامى، 1377ش.
6. مفيد، محمّدبن نعمان. تصحيح الاعتقاد. (سلسله مصنّفات شيخ مفيد، ج5). قم: كنگره جهانى شيخ مفيد، 1413ق.
7. ــــــــــــــــــ. السمائل السرويّة. (سلسله مصنّفات شيخ مفيد، ج 7). قم: كنگره جهانى شيخ مفيد، 1413ق.
1.در مقالات ديگر، اقوال دانشمندان و بزرگان سدههاى يازدهم تا پانزدهم در اين موضوع، نقل و بررسى خواهد شد.