متن قصيده و ترجمه آن
۱. فضلي و مجدي و إتقاني و معرفتيعادت بأجمعها أسباب حرماني
ترجمه: فضيلت و بزرگوارى و استوارى و دانش و معرفتم، همه و همه دست به دست هم داده و اسباب حرمان من شده است.
شرح: شكوه و گلايه از گردش روزگار ـ كه با اهل دانش دشمنى مىكند و به سفلگان و بىهنران، مال و مكنت مىبخشد در ادبيّات سابقهاى طولانى دارد.
براى مثال خواجه شيراز مىفرمايد:
فلك به مردم نادان دهد زمام مرادتو اهل دانش و فضلى همين گناهت بس
و قاآنى مىگويد:
مباش غرّه دلا در جهان به فضل و هنركه شاخ فضل و هنر، فقر و فاقه آرد بَر
۲. لو قلّب الدهر أوراقي لصادفهاآيات لقمان في أشعار حسّان
ترجمه: اگر روزگار، صفحات كلام مرا زير و رو كند، با حكمت و نشانههاى لقمان حكيم در خلال اشعار حسّانبن ثابت، مواجه خواهد شد.
شرح: شاعر در مقام مفاخره ـ كه ميان شاعران دانشمند و حكيم، امرى رايج است ـ مىگويد: كلام من، از سويى داراى حكمتهايى چون حكمت لقمان حكيم است و از سوى ديگر، اين حكمت در قالب اشعار زيبايى قرار دارد كه شبيه اشعار حسّانبن ثابت (شاعر مخضرم و برجسته عصر رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم) است.
۳. دنياي قد ثكلتني فهي باكيةنجومها الدمع و العينان عينان
ترجمه: روزگار، سوگوار من است و مىگريد؛ گويى ستارگانش اشكهاى اوست و چشمهايش نيز چون دو چشمه جوشان از اشك، جارى است.
۴. واسوء بسط يدٍ غلّت إلى عنقىحتّى بدى المزن بالامطار بارانى
ترجمه: آه از آن ناتوانى و گرفتارى [كه در رنج آن] ابرهاى پُر باران با گريههاى من رقابت مىكنند.
۵. و قوّست ألفي كالنُّون من نصبفكاد ينقلب إيران نيراني
