نگريسته شود؛ كه فرمود: «بگو ـ اى پيامبر ـ اگر دريا براى (نگارش) كلمه‏هاى خداوندگارت، مركّب شود، و چنين دريايى تمام شود، پيش از آنكه كلمات پروردگارت پايان پذيرد! اگر چه هفت درياى ديگر را به مدد آن دريا فراهم آوريم.» (لقمان (31) / 27)
ضمن اذعان به كارهاى بزرگى كه بزرگان پيشين انجام داده‏اند و كارهاى خوبى كه در روزگار ما ـ با توجّه به امكانات سخت افزار و نرم افزار جديد ـ به ظهور رسيده. و با ارج نهادن به همه اين تدبيرها، از آنچه در اين مقدّمه اشاره شد، معلوم مى‏شود كه بايسته‏هاى پژوهشى زيادى در زمينه انديشه والا و باور الاهى امامت، هنوز هم باقى است. آنچه در اين نوشتار آمده برخى از اين موضوعهاى پيشنهادى است؛ پنجاه و اندى عنوان اصلى و فرعى در فرصتى محدود، نگاشته شد. عناوين ياد شده در سه محور اصلى «علم امام»، «مبنا و معيارهاى شخصى و توصيفى» و «بررسيها و پژوهشهاى تطبيقى» بدون لحاظ كردن ترتيب و اولويّت آمده. امّا مطمئنا با كمك پژوهندگانِ دين باور، تنظيم و ارائه بهتر ميسّر خواهد بود؛ چنانكه با تركيب، يا تجزيه عناوين به عنوانهاى ريزتر، امكان توسعه و دقّت در عنوانها نيز قابل تصوّر است. با پوزش پيشين، از لغزش در قلم، اميد قبول از درگاه الاهى داريم. و به اميد تكميل توسّط انديشمندان و پژوهشگران .... بيم و اميد سراسر از آنِ اوست.

1. علم امام: ضرورت، گستره، ژرفا و سلامت آن:

امامت، دنباله نبوّت و تداوم اهداف اصلى آن ـ به جز دريافت مستقيم وحى تشريعى و ابلاغ آن به مردم ـ مى‏باشد. روشن‏ترين هدف نبوّت و رسالت، «تعليم و تربيت» انسانها بر پايه آموزه‏هاى وحيانى الاهى است. لازمه اجتناب‏ناپذير ايفاى چنين نقشى، داشتن كمال علم و دانايى است، به وسعت و گستردگى و نيز به همان ژرفايى علم پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم و سرانجام به همان پيراستگى، شفافيّت و سلامت دانايى پيامبر؛ چرا كه در غير اين صورت، نقض غرض و بطلان اهداف اصلى رسالت و هدايت الاهى پيامبرى خواهد بود كه اين امام، خليفه و جانشين بايسته او تلقّى مى‏گردد.