* ص 298 - باب أنّ الأئمّة محدّثون مفهمّون، ح 2:
1. در مورد اين حديث، دو نكته را بايد ذكر كرد:
الف) اين حديث در حقيقت دو حديث است: يكى كه قسمت اوّل را تشكيل مىدهد و ديگرى كه قسمت دوم را تشكيل مىدهد. قسمت اوّل همانگونه است كه كلينى بيان مىكند و محمّدبن حسن صفّار (م 903/290) استاد شيخ كلينى نيز اين حديث را با همان سلسله نقلى (روات) نقل كرده است. متن بعد از ذكر آيهاى از قرآن، متوقّف مىشود و چنين ادامه مىيابد:
«من (يعنى حَكَم) گفتم: آيا علىّبن ابىطالب يك محدَّث بود؟ او گفت: بله؛ و هر امامى از ما اهل بيت، در حقيقت يك محدَّث است.» (بصائر الدرجات، ص 319-320، البحار، ج 26، ص 67)
بنابراين، قسمت آخر جمله بعد از آيه، واقعاً سؤالى است كه حكم آن را پرسيده است، نه قسمتى از كلام امام.
قسمت باقىمانده، با مدخل «عبداللَّهبن زيد» يك حديث جداگانه است؛ كاملاً متفاوت از چيزى كه سلسله نقل حديث (روات) از آن منشعب شده و مرتبط با امام جعفر عليه السلام است و موضوعى مشابه آن را دربر مىگيرد. اين حديث در شكل كامل آن،به عنوان حديث 1391 اين كتاب آمده است.
در واقع، نام صحيح اين مرد عبداللَّهبن زُبَيد است و مادر او مادرخوانده علىّبن الحسين عليه السلام بوده است. توضيح دقيق اين موضوع در تعليقه حديث 1391 خواهد آمد.
به اين دليل مىگوييم كه اين حديث، دو بخش كاملاً مجزّا دارد كه صفّار، استاد شيخ كلينى، آنها را به عنوان دو حديث مجزّا با دو سلسله روايى كاملاً متفاوت، نقل كرده است. اوّلى همانگونه است كه در بالا به آن اشاره كرديم و دومى نيز اينگونه است:
