انسان در عالم ذرّ آراء و اقوال - صفحه 75

روحها داراى مكان و زمان و مقدار بوده‏اند.
در عالم ذرّ، بدنها به صورت ذرّ شكل گرفته و بدن هر انسانى از بدنهاى ديگران مشخّص گرديده بود و او را از ديگران ممتاز مى‏ساخت. در اين عالم، روح هر انسانى به بدن خود تعلّق گرفته بود و انسانهاى ذرّىِ مركب از روح و بدن، داراى شعور و ادراك بوده‏اند؛ به حدّى كه خداوند متعال آنها را به امورى تكليف كرده بود.
در اين نوشتار، مى‏كوشيم كه آراء و اقوال دانشمندان شيعى را در مورد وجود انسانِ مركّب از روح و بدن ذرّى، مطرح و آنها را با توجّه به دلالت آيات قرآن و روايات اهل بيت عليهم السلام نقد و بررسى كنيم.
توجّه به اين نكته ضرورى است كه با وجود دلالت روشن آيات و روايات بر جدايى دو عالم روح و ذرّ، در كلمات عالمان - به طور غالب - تفكيكى ميان اين دو عالم ديده نمى‏شود؛ يعنى از نظر غالب انديشمندان، عالم ذرّ همان عالم ارواح است. حال آنكه بر اساس متون دينى، در عالم ارواح، گرفتن ارواح از پشت حضرت آدم يا از پشت فرزندان آدم، در كار نبوده است و اخذ ذرّيّه آدم از پشت او - به تعبير روايات - يا از پشت فرزندان او - به تعبير قرآن كريم - مربوط به بدنهاى ذرّى است كه به علم و قدرت خداى تعالى، به صورت خيلى دقيق، در پشت حضرت آدم عليه السلام جمع شده بودند. با توجّه به اين نكته، به بررسى آراى عالمان دينى درباره دو عالم ارواح و ذرّ مى‏پردازيم.

1. مرحوم شيخ صدوق (م 381)

ايشان درباره اعتقاد به افضليّت ائمّه عليهم السلام مى‏گويد:
و يجب أن يعتقد أن اللَّه تعالى لم يخلق خلقاً أفضل من محمّد صلى اللَّه عليه وآله و من بعده الأئمّة صلوات اللَّه عليهم، و أنّهم أحبّ الخلق إلى اللَّه عزّوجلّ و أكرمهم عليه، و أوّلهم إقراراً به لمّا أخذ اللَّه ميثاق النبيّين في الذرّ و أشهدهم على أنفسهم

صفحه از 91