تجزيه و تحليل ادبى خطبه حضرت زينب (س) در كوفه‏ - صفحه 109

با اين مقدمه كوتاه، خود را براى آن جمعيّت معرّفى فرمودند و شأن و مقام خود را به آنان گوشزد نمودند و همچنين، بر اهل بيت پاك و معصوم پيامبر صلى اللَّه عليه وآله درود فرستادند تا با اين ستايش و تعريف، مخاطبان به مقام شامخ آنان، پى ببرند.
اين جمله كوتاه بر نكته مهم ديگرى نيز اشاره مى‏كند و آن نكته، اين حقيقت است كه فرزندان فاطمه عليها السلام، فرزندان پيامبر صلى اللَّه عليه وآله به شمار مى‏روند. همچنان كه آيه مباهله براين نكته تأكيد دارد: فَقُل تَعالَوا نَدعُ أبناءنا و أبناءَ كم(آل عمران (۳) / ۶۱) .۱أمّا بعدُ يا أهلَ الكوفةِ، يا أهلَ الخَتْلِ و الغَدْرِ.
اى مردم كوفه! اى گروه پيمان شكن و بى‏وفا!

«خَتْل» در لغت، به معناى حقّه زدن و نيرنگ به كار مى‏رود و «غَدْر» به معناى خيانت و پيمان‏شكنى است كه همه اين صفات، قبل از آن، در مردم كوفه جمع شده بود. از اين رو، حضرت زينب (س) با استفاده از اين عبارات، آن مردمان را متوجّه اعمال زشتشان كردند و بيشترين تأثير را در دلهاى آنان بر جاى گذاشتند. چرا كه اين توبيخها نتيجه اعمال كوفيان بوده است كه در طول تاريخ، در مواقع مختلفى، خيانت كرده بودند.
از موارد خيانت اهل كوفه، پيمان‏شكنى آنان در قضيّه حكميّت است كه على‏رغم تذكّرات حضرت على عليه السلام نسبت به حقّه عمروبن عاص، آنان در اشتباه خود پافشارى كردند. نيز پس از شهادت حضرت على عليه السلام و بعد از بيت با امام حسن عليه السلام در جنگ با معاويه آن حضرت را تنها گذاشتند و به ايشان يارى نرساندند.
علاوه برآن، با فرستادن دوازده هزار نامه به امام حسين عليه السلام از او خواستند كه به عراق عزيمت كنند و نامه‏هاى خود را با سوگندهاى بزرگ، مستحكم كردند و هزاران نفر از مردم كوفه با سفير امام عليه السلام، مسلم بن عقيل، بيعت نمودند؛ امّا مدّتى كوتاه نگذشت كه مسلم در برابر ديدگان اين مردم، كشته و جسد مطهّرش در ميان

1.اى پيامبر صلى اللَّه عليه وآله به ايشان بگو، بياييد فرزندان خود را فراخوانيم و شما هم فرزندان خود را دعوت كنيد.

صفحه از 125