تجزيه و تحليل ادبى خطبه حضرت زينب (س) در كوفه‏ - صفحه 110

كوچه‏هاى كوفه، روى زمين كشيده شد و پس از آن، حسين عليه السلام و يارانش با تزوير و خيانت آنان و در برابر سكوتشان، كشته شدند و آنها در برابر اين همه جنايت تماشاگر بودند و حتّى بعضى در اين جنايت شركت كردند كه همه اين موارد نيرنگ و پيمان‏شكنى كوفيان را در آن برهه خاص زمانى اثبات مى‏كند.
أتبكون؟ فَلا رَقَعَتِ الدَّمْعَةُ و لا هَدَأتِ الرَنَّة.
آيا گريه مى‏كنيد؟! نبايد اشك شما قطع شود و ناله اندوهگينتان آرام مى‏گيرد.

حضرت زينب(س) از گريه ظاهرى مردم اظهار تعجّب مى‏كنند. از اين رو، بايد گفت كه استفهام از معناى اصلى خود خارج شده و در معناى تعجّب به كار رفته است. در واقع، اين نوع گريه‏ها با نفاق همراه بوده است كه بعد از جنايات خود فقط به گريه بسنده كرده بودند؛ چرا كه كوفيان در واقع با سكوت خود، زمينه جنايت يزيد را مهيّا كرده بودند و پشيمانى بدون عمل و فقط با گريه، دردى را دوا نمى‏كرد. بنابراين از گريه آنان بايد شگفت‏زده شد.
«رَقأ» در لغت به معناى آرامش يافتن (ابن‏منظور، مادّه رَقَأ)... و «الرنَّة» به معناى صداى اندوهگين در هنگام گريه است (همان: مادّه رنن) و جمله فعليّه در معناى انشائيّه به كار رفته است.
چون عقيله بنى‏هاشم گريه آن فرومايگان را ظاهرى مى‏بينند، بر آنان نفرين مى‏كنند كه گريه آنان آرام نشود و صداى اندوهگينشان قطع نگردد. بدين‏سان، آنان را مورد توبيخ و سرزنش قرار مى‏دهند تا شايد وجدانهاى خفته و مرده آنان را بيدار كنند.
إِنّما مَثَلُكم كَمَثَل الَّتي نَقَضَت غَزْلَها مِن بعدِ قوَّهٍ أنكاثًا تَتَّخِذون أيمانَكم دَخَلاً بينَكم.
مثل شما مثل آن زن احمقى است كه رشته خود را پس از تابيدن محكم، پاره‏پاره مى‏كرد. شما سوگندهاى محكم و استوار خود را براى فريب و فساد به كار مى‏بريد.

صفحه از 125