تجزيه و تحليل ادبى خطبه حضرت زينب (س) در كوفه‏ - صفحه 115

اللَّهُ عليهم و في العذاب هم خالِدون (مائده (5) / 80) .1
از اين رو، مى‏توان از مفهوم جمله حضرت زينب (س) دريافت كه ايشان طرح دوستى مردم كوفه با حكومت اموى را به شدّت، محكوم مى‏كنند. از سوى ديگر، سكوت كوفيان در برابر اين جنايات را نيز تلويحاً مورد انتقاد قرار مى‏دهند و آن را دوستى كفّار قلمداد مى‏كنند كه نهايتاً به خشم خدا و بقاى هميشگى در عذاب منجر مى‏گردد.
أتبكُون و تَنتَحِبون؟ إي و اللَّه، فابكُوا كثيراً و اضحَكُوا قليلاً.
آيا گريه مى‏كنيد و فرياد برمى‏آوريد؟ آرى به خدا قسم بايد بيشتر گريه كنيد و كمتر بخنديد.

«انتحاب» در لغت، به معنى بلند كردن صدا با گريه شديد است. در اينجا از جهت فنّ بديع، صنعت «طباق» به كار رفته و از جهت علم «معانى» استفهام از معناى اصلى خارج شده و براى توبيخ به كار رفته است. چرا كه گريه ظاهرى و بدون جبران گذشته، سودى براى آنان ندارد و باعث بخشيده‏شدن جناياتشان نمى‏گردد. از اين رو، آن حضرت گريه منافقانه آنان را مورد سرزنش قرار مى‏دهند و تأكيد مى‏كنند كه اين گريه‏هاى متملّقانه، حتّى اگر در همه عمرشان ادامه يابد، سودى ندارد. زيرا عملكرد آنان، عذاب هميشگى و گريه ابدى را به دنبال دارد. لذا، با اقتباس از قرآن، گريه ابدى آنان را در برابرشان به تصوير مى‏كشند.
فليضَحكُوا قليلاً فليبكوا كثيراً. (توبه (9) / 82)
از سوى ديگر، همان طورى كه از مفهوم آيه قابل درك است، مى‏توان نتيجه گرفت كه منظور حضرت زينب (س) در قسمت دوم اين جمله، تهديد به عواقب كار آنان است. يعنى جمله «فليبكوا كثيراً» در معناى اصلى‏اش، يعنى امر به گريه، به كار

1.بسيارى از آنان را مى‏بينى كه كافران را به دوستى مى‏پذيرند وبا مشركان براى نبرد با اسلام همدست مى‏شوند. (با اين كار زشت) چه توشه بدى براى خود پيشاپيش مى‏فرستند؛ توشه‏اى كه موجب خشم خدا و باعث جاودانگى در عذاب مى‏شود.

صفحه از 125