تجزيه و تحليل ادبى خطبه حضرت زينب (س) در كوفه‏ - صفحه 119

زعم خود، آخرت را در ازاى دنياى پر زرق و برق، در پرتو حكومت، يزيد فروختند و زندگى در سايه حكومت حسين عليه السلام را رها كردند. امّا اين معامله برايشان گوارا نخواهد بود ودر آينده عمر گلوگيرشان مى‏شود. به همين سبب، حضرت زينب(س) كلام خود را به صورت اقتباس از قرآن مزيّن مى‏كنند و تأكيد مى‏دارند كه كوفيان گرفتار خشم خدا خواهند شد و اين مجازات به سبب اهانت آنان به مقام ولايت و ناديده گرفتن ارزشهاى الاهى است. از اين رو، خوارى و بدبختى در انتظار آنان است و به سبب كفران نعمتِ امامت و خوار كردن مقام هدايت، براى آنان ذلّت مقدّر شده است.
در اين عبارت كوتاه حضرت زينب(س)، چند نكته ادبى وجود دارد:
1. معامله آنان درباره فرو گذاشتن حق و يارى كردن باطل به خسران در معامله تشبيه شده است. بر اين اساس، در فعل «خسرت» استعاره تصريحيّه تبعيّه وجود دارد.
2. جمله «بؤتم بغضب من اللَّه و ضربت عليكم الذلّة و المسكنة» از قرآن اقتباس گرديده (بقره (2) / 61) كه در بهترين حالت و در اوج فصاحت و بلاغت مورد استفاده واقع شده است.
3. حضرت زينب(س) حالات كوفيان از جهت رها كردن مسير حق، انتخاب دولت زودگذر باطل و لذّت‏جويى آنى در پرتو آن را از يك سو، به حالت كسانى تشبيه مى‏نمايند كه خشم خدا را براى خود مى‏خرند و از سوى ديگر، به حالات كسانى تشبيه مى‏كنند كه خوارى و بيچارگى براى آنان تقدير شده است. بنابراين استعاره تمثيليّه مى‏باشد.
4. در جمله «ضربت عليكم الذلّة و المسكنة»، ذلت و بيچارگى بسان خاك چسبنده‏اى تشبيه شده است كه براى برافراشته‏شدن بر روى گنبد يا ديوار، بايد روى هم پى‏ريزى شود. بنابراين خوارى و بيچارگى، بسان اين خاك چسبنده، بر

صفحه از 125