3. تحليل گفتمان‏

تحليل گفتمان معادل )Analys Discourse(است كه معادل فارسى آن سخن‏كاوى، تحليل كلام وتحليل گفتار مى‏باشد. تحليل گفتمانى يك گرايش مطالعاتى بين رشته‏اى است كه از اواسط دهه 1960 تا اواسط دهه 1970 در پى تغييرات گسترده علمى - معرفتى در رشته‏هايى چون انسان‏شناسى، قوم‏نگارى، جامعه‏شناسى خرد، روانشناسى ادراكى و اجتماعى، شعر، معانى و بيان، زبان‏شناسى، نشانه‏شناسى و ساير رشته‏هاى علوم اجتماعى و علوم انسانى علاقه‏مند به مطالعات نظام‏مند ساختار و كاركرد و فرايند توليد گفتار و نوشتار ظهور كرده است. (9: ص 7) به عبارت ديگر، تحليل گفتمان همان نقد گفتمان و بررسى نقاط قوت وضعف آن است.

4. عناصر گفتمان

در تحليل گفتمان، دوعنصر مهم مورد بررسى قرار مى‏گيرند: يكى بافت متن و ديگرى بافت موقعيّت.
منظور از بافت متن اين است كه يك عنصر زبانى در چارچوب چه متنى قرار گرفته است وجملات ماقبل و مابعد آن عنصر در داخل متن، چه تأثيرى در تبلور صورى، كاركردى و معنايى آن دارند. در بافت موقعيّتى، يك عنصر يا متن در چارچوب موقعيّت خاصّى كه توليد شده است، بررسى مى‏شود. (3: ص 142)

5. انواع گفتمان‏

به سبب اينكه مى‏توان گفتمان را با توجّه به تعريف آن در يك نوع بررسى كرد، اكثر زبان‏شناسان از تقسيم آن خوددارى كرده‏اند؛ ولى عدّه معدودى آن را به انواع گوناگونى تقسيم كرده‏اند. از جمله اين تقسيم‏بنديها مى‏توان به: 1. گفتمان دينى 2. گفتمان سياسى - اجتماعى 3. گفتمان ادبى - هنرى 4. گفتمان تبليغاتى -