تحليل گفتمان ادبى خطبه ‏هاى حضرت زينب(س) - صفحه 135

7-2) تحليل بافت متنى خطبه‏ها

در اينجا، بافت متنى خطبه‏هاى حضرت زينب به ترتيب در كوفه، مجلس يزيد و مجلس ابن‏زياد بررسى مى‏شود.
7-2-1) تحليل بافت متنى خطبه حضرت زينب(س) در كوفه‏
در تحليل بافت متنى خطب مى‏توان يك‏بار بافت بنايى آن را برسى كرد و يك‏بار، بافت ساختارى آن را كه شامل ساختارهاى زبانى و اسلوبى گفتمان مى‏باشد.
7-2-1-1) تحليل بافت بنايى خطبه‏
خطبه حضرت زينب در كوفه، از لحاظ بافت كلّى و بنايى، داراى مقدّمه، متن اصلى و خاتمه بوده، همگى تسلل و اتّحاد متنى دارند. مقدّمه آن با حمد و ثناى خدا و صلوات بر محمّد صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيتش آغاز مى‏شود. سپس متن اصلى آن با خطاب قرار دادن اهل كوفه، به اهل نيرنگ و فريب - كه از بارزترين ويژگيهاى كوفيان در مقابل اهل بيت پيامبر صلى اللَّه عليه وآله بوده است - آغاز مى‏گردد و سپس با تشبيه اعمال آنان به امورى حسّى، اعمالشان برايشان روشن مى‏شود. در اينجا حضرت زينب (س) آنان را شايسته گريه كردن مى‏داند؛ چرا كه به قتل برگزيده خاندان نبوّت دست يازيدند. وى سپس آنان را به خاطر اين كارشان نفرين مى‏كند؛ كارى كه به خاطر آن، به خشم خدا دچار شدند و بعد از آن هم انذار مى‏دهد كه آنان با اين كار خود جگر رسول خدا را شكافتند و اگر از اين كارشان آسمان هم خون ببارد، تعجّبى ندارد. در پايان هم آنان را به سرنوشت نهايى كافران آگاه مى‏سازد و اينكه خداوند در كمين آنهاست.
7-2-1-2) تحليل بافت ساختارى خطبه
اعمال ادبى از لحاظ ساختارهاى متنى، به دو قسمت ساختارهاى درونى و ساختارهاى بيرونى تقسيم مى‏شوند. در ساختارهاى بيرونى، الفاظ و عبارات، صور و خيال و موسيقى بررسى مى‏شود و در ساختارهاى درونى، عاطفه و فكر، مورد

صفحه از 148