تحليل گفتمان ادبى خطبه ‏هاى حضرت زينب(س) - صفحه 138

5. جملات ندايى و طلبى كه وجدان انسانها را خطاب قرار مى‏دهند.
يا أهل الكوفة، يا أهل الختروالغدر.۱
ويلكم يا أهل الكوفة.۲
أي واللَّه فابكوا كثيراً واضحكوا قليلاً.۳

6. وجود صور خيال كه به خطبه زيبايى افزون‏ترى مى‏بخشد و در نتيجه، به تأثير بيشتر آن كمك مى‏كند. به كارگيرى معانى مجرّد، بدون صور خيال، از تأثير متن ادبى مى‏كاهد. (6: ص 149) قرآن به بهترين شكل از صور خيال براى تأثير بيشتر معانى استفاده كرده است. «مثلهم كمثل الذي استوقد ناراً فلمّا أضاءت ما حوله ذهب اللَّه بنورهم وتركهم في ظلمات لايبصرون.»(بقره (۲) / ۱۷)«ولا تكونوا كالتى نقضت غزلها من بعد قوة أنكاثاً.» (نحل (۱۶) / ۹۱) حضرت زينب(س) نيز با به كارگيرى اسلوب قرآنى، به استفاده از صور خيالى - كه عناصر خود را از واقعيّت مى‏گيرند - پرداخته است.

تشبيه:

مثلكم كمثل التي نقضت غزلها من بعد قوّة أنكاثاً...۴
او كمرعًى على دمنة أو كفضّة على ملحودة.۵

استعاره:

خاتم النبوّة، معدن الرسالة، منار محجّتكم.6

1.اى مردم كوفه، اى صاحبان مكر و خدعه.

2.واى بر شما اى مردم كوفه.

3.آرى، به خدا قسم كه بسيار گريه كنيد و بسيار كم بخنديد.

4.مثل شما مثل زنى است كه رشته‏هاى خود را به استوارى مى‏بافد و سپس از هم باز مى‏كند.

5.شما مانند گياهان مزبله‏ها هستيد كه قابل خوردن نيستند و مانند نقره‏اى هستيد كه زينت قبورند.

6.خاتم و معدن رسالت، آن كسى كه در گرفتاريها پناهگاه شما و در مقام مجادله با دشمنان راهنماى شما بود.

صفحه از 148