جلوه‏ هاى بلاغت در كلام پيام‏ آور عاشورا، حضرت زينب (س) - صفحه 158

و آقاى مرا كشتى و از خويشاوندانم كسى بر جاى نگذاشتى و شاخ و بال مرا بريدى و ريشه‏ام را از هم گسستى. اگر درمان درد تو در اين بود، بدان كه شفا يافتى و خود را درمان كردى.» (5: ج 7، ص 372)
سخنان او در نوحه‏گريها هم اين چنين است: يا محمّداهُ، صَلّى عليكَ مَلِكَ السَّماءِ. هذا حُسينٌ مُرَمَّلٌ بالدّماء، مقطِّعُ الأعْضاءِ، و بَناتُكَ سَبايا. اِلى اللَّهِ المُشْتكى و إلى محمّدِ المصطفى، و إلى عليّ المُرْتَضى و إلى فاطِمَة الزهراء... (10: ص 372)

3. استعاره‏

استعاره در لغت، به معنى طلب كردن چيزى به عاريت است و در اصطلاح، لفظى است كه استعمال شود در غير معناى اصلى و موضوع‏له خود، به شرط اينكه، علاقه و مشابهتى بين معناى اصلى و معناى مستعمل فيه وجود داشته باشد. نمونه‏اى از استعاره در كلام زينب آنجايى است كه فرمود: «و مَلاذَ حربِكُم و مَعاذَ حزبكم و مقرّ سلمِكُم و آسي كَلْمِكم و مفزعَ نازلتِكُم.» (9: ج 45، ص 162)

4. كنايه‏

كنايه در لغت، به معناى ترك تصريح بوده و در اصطلاح، عبارت است از آنكه لفظى استعمال كنند و به جاى معناى اصلى، يكى از لوازم آن معنى را اراده نمايند. مانند «طويل النجاد» كه در اصل، به معناى اين است كه «بند شمشيرش بلند است»؛ ليكن از اين لفظ طول قامت اراده مى‏شود.
كنايه در سخنان زينب مانند: «لقد خابَ السَّعي و تبّتْ الأيدي و خسرت الصفقه.» (همان: ج 45، ص 108) در اينجا خسرت الصفقه كنايه از اين است كه در قتل سيّدالشهداء عليه السلام براى به دست آوردن اموال و منصب دنيوى، ضرر و زيان ديده‏اند.

5. تشبيه‏

تشبيه در لغت، يعنى: مانند كردن چيزى و در اصطلاح، دلالت كردن بر مشاركت

صفحه از 164