جلوه‏ هاى بلاغت در كلام پيام‏ آور عاشورا، حضرت زينب (س) - صفحه 160

بنابر احتمال اوّل، گويا مى‏فرمايد: شما چونان نقره‏اى مى‏مانيد كه بر روى گور مرده بگذارند و آن را بيارايند؛ ولى معلوم نيست كه درون و داخل آن گور چه خبر است و مركز چه حشرات و كرمهايى مى‏باشد.
و بنابر احتمال دوم، آنان را تشبيه به گورى كرده كه آن را گچ‏كارى كرده باشند و در نتيجه، ظاهرى سفيد و آراسته دارد؛ ولى درونى ظلمانى و تيره و تار. البتّه احتمال دوم بهتر است و اين تشبيه بسيار جالبى براى ترسيم حالات مردم فريبكارِ آراسته ظاهرى است كه درونى فاسد دارند؛ چنان كه تشبيه اوّل يعنى «مرعى على دمنة» و همچنين «خضراء الدمن يا خُضرة الدمن» نيز ضرب المثلى براى حُسن ظاهر و قبح باطن و درون است. (8: ص 38-41)

6. تجاهل‏العارف‏

تجاهل العارف يعنى اينكه متكلّم نسبت به مطلبى كه مى‏داند، اظهار جهل و نادانى كند و آن را به طريق شك يا ترديد يا سؤال ادا نمايد. اين صنعت مبنى بر عللى است؛ مانند: توبيخ، مبالغه در مدح يا ذم ، حيرت و مدهوش شدن به سبب حب.
تجاهل العارف در خطبه‏هاى زينب (س) مانند: «هل فيكم إلّا الصلف و العجب و الشنف و الكذب؟» (9:ج 45،ص 163) نيز مانند: «أمِنَ العدلِ يا ابن الطُلقاء تخديرك حرائرك و امائك و سوقك بنات رسول‏اللَّه صلى اللَّه عليه وآله سبايا؟» (همان: ج 45، ص 133)

7. ايجاز

ايجاز آن است كه الفاظ مختصر و كوتاه بوده، امّا وافى به مقصود باشد و آن بر دو قسم است: 1. ايجاز قصر 2. ايجاز حذف.
ايجاز قصر در كلام اميرالمؤمنين عليه السلام مانند: «البخلُ عارٌ و الجبنُ منقصة و الفقرُ يَخرسُ الفطنَ عن حجّته: بخل و تنگ‏چشمى ننگ است و ترس داشتن كاستى است و

صفحه از 164