تعليقات آيت ‏اللَّه جعفرى بر اصول كافى، 11 باب از كتاب الحجّه - صفحه 20

علم و جهل با عمل درونىِ دانستن ارتباط دارد. ممكن است اين اتّفاق بيفتد كه چيزى براساس زمان غايب باشد، (يعنى وقتى در زمان حاضر وجود نداشته باشد اما در آينده يا در گذشته موجود خواهد بود و يا بوده) و يا بر مبناى مكان (يعنى چيزى آنجا باشد ولى اينجا نباشد.) بنابراين، ما مى‏توانيم دانش‏مان را به دو قسمت تقسيم كنيم: آنچه كه براى ما حاضر است، در اينجا و در زمان حال. (العلم بالحاضر) و آنچه كه ما مى‏دانيم (به آن علم داريم) ولى در زمان حال و در اين مكان، حاضر نيست (العلم بالغيب و يا العلم بالغايب، يعنى علمى كه بر حسّ‏ها پوشيده است.) بايد توجه داشت كه اين تقسيم‏بندى بر مبناى معناى زبان شناسانه كلى و اصلى اين عبارتها صورت گرفته است.
«العلم بالغايب» خود به دو نوع قابل تقسيم است: اولى آن است كه از طريق حس‏ها براى ما حاصل مى‏شود، البته بطور غيرمستقيم، مانند علم تاريخ كه يا از طريق روايت از يكى به ديگرى از طريق كلام و يا نوشته به ما مى‏رسد و يا از طريق آزمايش وبررسى بقاياى موجود از گذشته و استقرائات حقايق حتمى تاريخى از آنها.
البته نوع دوم، از طريق حواس حاصل نمى‏شود. بايد مشاهده كرد كه نوع اول مى‏تواند بوسيله پنج حسّ معمول و يا يك حسّ خاص كه به انسان داده شده، مانند تله‏پاتى - البتّه اگر چنين حسّى موجود باشد - درك شود.
بايد توجه داشت كه تنها به نوع دوم، يعنى شيوه غيرحسّى، كه اصطلاح «العلم بالغيب» و يا «العلم بالغايب» اطلاق مى‏شود.
ب) در قرآن، به طور كاملاً خاصّ به اين نكته اشاره شده كه تنها خداوند است كه علم غيب را (يعنى آنچه كه پوشيده و پنهان است) در آسمان و زمين داراست. ۱
همچنين بايد دقت كرد كه پيامبران الاهى خدا را مخاطب قرار داده و به او

1.بقره (۲) / ۳۳؛ هود (۱۱) / ۱۲۳؛ نحل (۱۶) / ۷۷؛ كهف (۱۸) / ۲۶؛ فاطر (۳۵) / ۳۸

صفحه از 24