پاره ‏اى از تعليقات آيت‏ اللَّه ميرزا مهدى اصفهانى بر احاديث اصول كافى‏ - صفحه 35

و تصريح كرده‏اند به وجود اعيان ثابته در علم، و آشكارا گفته‏اند كه اعيان ثابته، مجعوله نيست، در پىِ آن كه ذات، مجعول نيست، چنان كه بر كسى پنهان نمى‏ماند. ۱
4) كافى 1: 114، كتاب التوحيد، باب معانى الاسماء و اشتقهاقها، ح 2.
امام صلوات اللَّه عليه مى‏فرمايد كه الوهيت، اقتضاى مألوه دارد. و بايد كسى باشد كه درباره او تحيّر پديد آيد، زيرا آن كه اِله است، پديد آورنده است. پس بايد كسى باشد كه درباره او - تعالى شأنه - واله و متحيّر شود.
بر خردمندان آشكاراست كه اين كلام، عين تذكّر به الوهيّت حق تعالى است كه هركسى آن را مى‏شناسد. و نيز تذكّر به تحيّر است كه صِرف شيئيت به خداى تعالى در آن است.
كلام امام عليه السلام كه فرمود: «الخبز اسم للمأكول» - تا آخر حديث - تذكّرى است به اينكه مباينت اسم شى‏ء با مسمّى‏، به علم حقيقى كه ظاهر به ذات خويش است، معلوم است.
امام عليه السلام تنبّه مى‏دهد كه توحيد خداوند، تمييز او از آفريدگانش است، و مى‏رساند كه اسماى خداى تعالى غير از خود خدا است. كسى كه مباينت اشياء را به علم حقيقى ياد آورد، برهانِ باهر براى او آشكار مى‏شود بر اينكه توحيد خداوندگار، تمييز اوست از خلقش، نه وحدت او با آفريدگانش، چنان كه آشكار است. ۲

بخش سوم - بداء

5) كافى 1: 107، كتاب التوحيد، باب صفات الذات، ح 5:
روشن است كه توهّم، فقط از آن جهت است كه غيريّت آفريدگان با آفريدگار، بديهى است. گوينده، پنداشته است كه اگر بگوييم: «خدا عالِم است»، ناگزير بايد معلومات - كه فعل اويند - با او همراه (و ازلى) باشند. امّا امام عليه السلام پاسخ مى‏دهد كه

1.نسخه صدرزاده، ص ۱۸۶؛ نسخه تحقيق شده، ص ۵۵۹؛ ذيل حديث شماره ۱۰۸۵

2.نسخه صدرزاده، ص ۱۸۷؛ نسخه تحقيق شده، ص ۵۶۲؛ ذيل حديث شماره ۱۰۸۷

صفحه از 35