نقش فنون بلاغت در فهم متون دينى

فتحيه فتّاحى‏زاده‏^۱

چكيده: شناخت فنون بلاغت در فهم متون دينى، از اهمّيّت خاصّى برخوردار است. معصومان عليهم السلام سخنوران زبردستى بودند كه با تكيه بر اصول و قواعد بلاغت، مقاصد خود را ايراد فرموده‏اند. غفلت از شناخت قواعد معانى و بيان در آموزه‏هاى دينى، موجب كج‏فهمى مقاصد حقيقى و راويان معصوم خواهد شد. در اين نوشتار، مطابقت با مقتضاى حال و علوّ مضمون، از ميان قواعد علم معانى، گلچين شده و در روايات به بحث نهاده شده است. همچنين از قوانين فنّ بيان، به استعاره و تشبيه و نيز كنايه و تعريض پرداخته شده است.

كليدواژه: متون دينى / مقتضاى حال / علوّ مضمون / حقيقت و مجاز.

مقدّمه‏

مقصود از فنون بلاغت، دو فنّ معانى و بيان است. فنّ معانى مشتمل بر اصول و قواعدى است كه به گوينده مى‏آموزد چه واژه‏اى را به كار گيرد تا گفتارش قابل درك باشد و مخاطب را دچار تحيّر و سرگردانى نسازد و با توجّه به تفاوت موقعيّتها و