حديث «سبعة احرف» در محك عقل و نقل‏ - صفحه 35

ج) اختلاف در اعراب.
د) اختلاف در نقص و زيادت.
ه) اختلاف در تقديم و تأخير.
و) اختلاف در ابدال.
ى) اختلاف در كيّفيّت تلاوت:

نقد نظريّات پيرامون معانى سبعة احرف

سؤالات و شبهات بسيار زيادى پيرامون حديث سبعة احرف، وجود دارد و عدّه زيادى از دانشمندان شيعه همواره با نظر ترديد به اين حديث نگريسته‏اند و برخى آن را كاملاً نفى كرده‏اند. در اين قسمت، به بررسى اساسى‏ترين شبهات حول اين مسئله مى‏پردازيم:
1. اختلاف در مضامين روايت مذكور: اوّلين اشكال پيرامون اين حديث - كه با نگاهى كوتاه به روايات مختلف آن مطرح مى‏شود - اين است كه اين حديث، حتّى در طبقه صحابه - كه نخستين طبقه‏اند - با تعابير و مضامين گوناگون نقل شده است.
به عنوان مثال، بعضى از آنها، دلالت دارد بر اينكه زيادى بر حرف واحد، به‏تدريج بوده و در برخى، زيادى بر حرف واحد، در يك دفعه انجام گرفته و در برخى از رواياتِ تدريج نزول قرآن بر هفت حرف، زيادى در دفعه سوم است.
بعضى از آنها، دلالت دارد بر اينكه پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله با راهنمائى ميكائيل، از جبرئيل درخواست كه خواندن قرآن، تنها به يك حرف منحصر نباشد و براى وسعت و راحتى امّت، روشهاى ديگرى نيز تجويز شود؛ ولى بعضى ديگر دلالت مى‏كند بر اينكه جبرئيل بدون راهنمايى ميكائيل و بدون درخواست پيامبر، خود به آسمان بالا رفت و رخصت آورد و اين عمل را تكرار كرده تا براى خواندن قرآن با هفت حرف، رخصت صادر شد.
اختلاف ديگر - كه قابل ذكر است - عدم تناسب جوابهاى پيامبر با سؤالات

صفحه از 44