متفاوت، با عرب محشور بودند. اين افراد، بدون آموختن عربى مدوّن و صرفاً با دانستن مفاهيم واژه‏ها، به سادگى، قادر بودند با عرب معاشرت كنند و محكمات قرآن، خطبه‏ها، مواعظ و ارشادات صادره از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و امامان اهل بيت عليهم السلام را بفهمند. اين طريق فطرى و عقلايى در فهم مرادات زبانهاى مختلف، در امور عادى و متعارف است.
مرحوم ميرزا مهدى اصفهانى معتقد است كه زبان عربى بايد از دوران كودكى و به صورت گام به گام، تعليم شود. از نظر ايشان، ابتدا بايد به اطفال، مفاهيم و واژه‏هاى شهادتين آموخته شود؛ سپس مفاهيم واژه‏هاى اذكار تعليم گردد؛ پس از آن، به آموزش مفاهيم واژه‏هايى كه در نماز به كار مى‏روند، پرداخت؛ بعد، كم كم، به سراغ آياتى رفت كه مربوط به امور تذكّرى‏اند.
چون بناى قرآن بر اعتماد به قرائن منفصل است، براى فهم مفاهيم تركيبى آيات، ناچار از انضمام خطبه‏ها و روايات وارد شده در ذيل آيات هستيم. با انضمام اين خطبه‏ها و روايات و يادگيرى مفهوم واژه‏هاى آنها، باب تدبّر در قرآن مجيد و فهم مفاهيم تركيبى از كتاب و سنّت باز مى‏شود. بدين ترتيب، فهم مقصودِ فتاواى صادره از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام براى عامى‏ترين و جاهل‏ترين مردم نيز به سادگى ميسّر خواهد بود و همگان به درك مسائل در احكام فرعى قادر مى‏شوند.
از آنجا كه ردّ متشابهات به محكمات واجب است، مراد از متشابهات به هنگام رجوع به محكمات، آشكار مى‏شود و به اين وسيله، باب تعلّم عربى و تكلّم به آن به فصيح‏ترين وجه، گشوده و زبان عربى، زبان جامع بين امم مختلفه مى‏شود.

نتيجه‏

از نظر مرحوم ميرزا مهدى اصفهانى، جهت اعجاز قرآن، علوم و معارف الاهى آن است نه فصاحت و بلاغت آن.