سمت، دين، نقش
پنج. شرح واقعه، شامل: پيشزمينه، رويداد اصلى (گفتهها، ...، كردهها)، پىآمدها
10- 2) ابعاد قابلشناسايى مسائل:
يك. سائل يا سائلان، شامل: اسم (نام، نام پدر، ...، كنيه، لقب)، نسبت، سمت، دين
دو. منشأ سؤال، شامل: كتب آسمانى قبل يا مشكلات فكرى عصر يا رخدادهاى نوپديد
سه. منظور سائل يا سائلان، شامل: انگيزه اوّليّه، عوامل تحريك، هدف نهايى
چهار. متن سؤال، شامل: موضوع، لحن پرسش، عبارت
البتّه در كمتر روايتى از روايات اسباب نزول، تمامى اين ابعاد وجوددارد؛ لكن زيبنده هر محقّق ماهر و دقيق، كاوش و كوشش براى شناسايى بيشترين ابعاد است.
11. عوامل نقص و دشوارى علم اسباب نزول
بر پژوهشگرانى كه در متون روايى، تاريخى و تفسيرى، به دنبال احاديث اسباب نزول گشتهاند، روشن است كه دامنه اين علم، ازجهت كمّى، اندك و محدود، و از وجهه كيفى، بسى غامض و دشوار مىباشد؛ زيرا درباره بسيارى از آيات قرآن - كه بهنظر مىرسد بايد داراى سبب نزول باشد - روايت روشن و مستندى، بهويژه در متون شيعى، ديده نمىشود. از اين گذشته، در بسيارى از همين مواردِ داراى سبب، بهويژه در متون سنّى، احاديث متفاوت يا متناقضى نقلشده كه تشخيص سبب حقيقى از ميان آنها، نيازمند دقّت و تحقيق و تعمّق فراوان است.
اينك، برخى از عوامل اين صعوبت و محدوديّت را به اختصار، يادآور مىشويم:
