انسان در عالم ذرّ نتايج و تواتر روايات - صفحه 124

زياد است و از حدّ تواتر گذشته و بيش از هزار حديث در همه كتب حديثى آمده است. بسا برخى از متكلّمين اصحاب ما - به جهت دليل ظنّى كه تامّ نيست و از خود احاديث جواب آن روشن است - منكر آن شده‏اند... امّا اين دليل ضعيف، در مقابل آيات قرآنى و روايات متواتر، مقاومت نمى‏كند. (4: ج 1، ص 420 - 425)

2. مرحوم سيّد نعمة اللَّه جزائرى‏

ايشان در مورد آيه ذرّ مى‏نويسد:
و الأخبار الواردة في أنّ معنا هذه الآية هو عالم الذّر و أخذ الميثاق فيه على العباد بأن يقرّوا للَّه سبحانه بالربوبيّة ولمحمّد صلّى اللَّه عليه و آله بالنبوّة و لأهل بيته بالإمامة و الطاعة، مستفيضة بل متواترة. (2: ج 2، ص 182)
معناى آيه ذرّ در روايات، عالم ذرّ و عالم اخذ ميثاق از بندگان بر ربوبيّت خداى تعالى و نبوّت پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و امامت و اطاعت از اهل بيتش است. اخبارى كه اين معنا را مى‏رسانند، مستفيض بلكه متواترند.
وى در جاى ديگر مى‏گويد:
ولايخفى أنّ طرح الأخبار الواردة في هذا الباب [ أي عالم الذرّ] ممّا لاسبيل إليه. (2: ج 2، ص 200)
روشن است كه كنار گذاشتن اخبارى كه در باب عالم ذرّ وارد شده است، به هيچ وجه امكان ندارد.

3. مرحوم علّامه امينى‏

ايشان در تفسير آيه ذرّ، رساله‏اى در 150 صفحه نوشته كه تا كنون چاپ نشده است. شيخ آقا بزرگ تهرانى كه اين رساله را ديده، در معرّفى آن مى‏نويسد: در آن، نوزده آيه و صد و سى حديث نقل كرده است كه همگى بر وجود عالم ذرّ دلالت دارند. و از ميان آن احاديث چهل حديث را صحيح اصطلاحى دانسته است. (1: ج 4، ص 323)

صفحه از 126