گزارشى از جلسات نقد و بررسى كتاب «مكتب در فرآيند تكامل» بخش دوم كتاب‏ - صفحه 152

رهبر غلات در زمان خود بوده است.
اما محّمدبن نصير نميرى، كه مؤلّف او را جانشين مفضل و محمّدبن سنان دانسته است (ص 72 كتاب)، كسى است كه به دروغ ادعاى نيابت امام زمان (عج) وسپس ادعاى نبوت نمود و توسط آن حضرت لعن و تكذيب گرديد. او مشهور به فسق و اباحه گرى بود و فرقه نصيريه را بنيانگذارى كرد. اما در هيچ كتاب رجالى و تاريخى كوچكترين نقلى درباره اينكه او با مفضل و يا محمّدبن سنان ارتباطى داشته، نيامده است. معلوم نيست چگونه مؤلّف او را جانشين آن دو معرفى مى‏كند، در حالى كه درباره مفضل و محمّدبن سنان كسى ادعاى اباحه گرى نكرده است. در هيچ يك از كتب معتبر روايى شيعى از او روايت نقل نشده است. مؤلّف سپس حسين بن حمدان خصيبى را به عنوان جانشين او معرفى كرده و كتاب هدايه‏الكبرى او را به عنوان يكى از مهمترين مصادر فرقه مفوضه مى‏شمارد (ص 73 كتاب). بنابر نقل نجاشى و ابن الغضائرى او از غلات بوده و ظاهراً همكارى هايى با خلفاى عباسى داشته است. با اين حال مدركى درباره ارتباط او با محمّدبن نصير وجود ندارد. اگرچه علامه مجلسى برخى از روايات كتاب او را در بحار آورده است، با اين حال كتاب او ارزش چندانى نداشته و در مصادر متقدم شيعى از آن روايت نشده است. نكته اى كه بايد توجه كرد، اين كه سران غلات و مفوضه از دايره تشيع خارج شده اند و ائمه ما آنها را مشرك مى‏دانستند. بنابراين نمى‏توان آنها را جزء مجموعه شيعه به حساب آورد. هيچ نقل قولى دالّ بر ارتباط تشكيلاتى اين چهار نفر به عنوان رئوس مفوضه، وجود ندارد و ادعاى مؤلّف تنها مبتنى بر حدس و گمان است.
نكته ديگر اينكه از بررسى كتابهاى رجال مثل رجال نجاشى و ابن الغضائرى مشخص مى‏شود كه در قرن چهارم حساسيت شديدى درباره برساخته‏هاى مفوضه بوده است. مثلاً برخى از علماى قم مثل سعدبن عبداللَّه اشعرى و محمّدبن عيسى

صفحه از 146