نگاهى به زندگى پربار استاد دكتر حسين على محفوظ

نوشته: عبدالحسين طالعى‏^۱

چكيده: اين گفتار به زندگى‏نامه و آثار علمى دكتر حسين على محفوظ، استاد فقيد عراقى (1344-1430 هجرى قمرى/ 1926-2009 ميلادى) مى‏پردازد. برخى از بزرگان خاندان علمى او كه هشت سده تاريخ درخشان دارند، شرح حال مختصر و برخى از تأليفات و تلاش‏هاى علمى او، كوشش پى‏گير او در احياى سنّت حسنه روايت حديث، فهرستى از مشايخ روايتى او، در اين گفتار آمده و در پايان، منابعى براى آشنايى با شخصيت او و دو سند منتشر نشده درباره ارتباط علمى ايشان با استاد فقيد سيد جلال‏الدين محدث ارموى آمده است.

كليدواژه: محفوظ، حسين على / دانشگاه بغداد / اجازه روايت حديث / محدث ارموى، سيد جلال‏الدين / تاريخ عراق، قرن 14 و 15 هجرى قمرى.

عن ابى‏جعفر عليه السلام: عالم ينتفع بعلمه افضل من سبعين الف عابد.^۲ سركشيد از خاك، آن دانا كه داشت‏در جهانِ فضل و بر ملك معانى سرورى‏
پيشواى اهل تحقيق و خداوند ادب‏كعبه معنى‏شناسان قبله دانشورى‏^۳
23 محرم سال 1430 شاهد ضايعه فقدان يكى از دانشمندانِ كم‏نظير بود كه بيش از هشتاد سال عمر خود را به تعلّم و تعليم و فراگرفتن و آموختن و پژوهش و نگارش گذرانده بود.
استاد دكتر حسين على محفوظ، پژوهشگرِ ميدان دانش‏هاى مختلف، كه شهرها و ديارها را در پىِ جهاد علمى خود زير پا نهاده و در هر جاى، آثار و بركات حضورش نمايان بود.
فصلنامه سفينه افتخار يافت كه در سالهاى اخير عمر آن محقّق فقيد، به فيض همكارى علمى معظّم له نائل گردد. و اين، از زمانى بود كه جناب ايشان، با قبول عضويت در هيئت تحريريه سفينه بر ما منّت نهادند. و از آن پس، - به فراخور توان جسمى و با ملاحظه كهولت و آثار آن - گاه طرح كلّى شماره‏هاى فصلنامه و گاه جزئيات برخى از مقالات را، چه حضوراً و چه از طريق تلفن، به محضر ايشان بازمى‏گفتيم و از نظراتِ بى‏بديلِ آن پيرِ ديرِ علم و دين بهره مى‏گرفتيم.
اكنون پيكرى كه سال‏ها با آسايش بيگانه بوده و جز خدمت به علوم اهل بيت عليهم السلام كارى نمى‏شناخت، در جوار موالى خود، امام كاظم و امام جواد عليهما السلام خوش آسوده و آرام گرفته است. خدايش بيامرزاد و در فردوس برين جاى دهاد!
براى آشنايى بيشتر با اين علّامه فقيد - كه براى دانشوران ايرانى كمتر شناخته شده - وظيفه خود ديديم كه خلاصه‏اى از زندگى‏نامه علمىِ پر برگ و بارِ معظّم له را در اينجا بياوريم.