براساس آن، امام حسن عليه السلام از شمار ائمّه بيرون دانسته شده است و آن را اشكال روايت و يا از عقايد اوليه اماميه بدانيم كه به تدريج اصلاح شده است. همچنين همانگونه كه گذشت، براى آيات قرآن چهار وجه در نظر گرفته مىشود نص، ظاهر، مجمل و مؤول آنچه در برخى روايات، از جمله روايت مذكور ذيل آيات قرآنى مىآيد، معناى تأويلى آيه است.
بعلاوه در تفسير و تأويل آيات قرآن قاعدهاى به نام «جرى و تطبيق» وجود دارد، به اين معنا كه روايات تفسيرى كه ذيل برخى آيات نقل شده و مصاديقى را براى آن آيه نام مىبرد، به هيچ عنوان حصر آيه در آن مصاديق را نمىرساند، بلكه از جهتى خاصّ نمونههايى برشمرده مىشود. به آيه (إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِى كِتَابِ اللّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ)۱اشاره مىشود. راوى تأويل آن را از امام عليه السلام جويا مىشود و امام عليه السلام مىفرمايند: «اثنى عشر» اشاره به تعداد ائمّه دارد. راوى مىپرسد (مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ) يعنى چه؟ امام عليه السلام مىفرمايند: منظور امامانى هستند كه نام آنها على است، يعنى امام علىبن ابيطالب، امام علىبن الحسين، امام علىبن موسى الرضا و امام علىبن محمّد الهادى عليهم السلام۲.
توضيح اينكه به اعتقاد شيعه تمام امامان، نور واحد مىباشند، امّا ممكن است برخى ويژگىها در تعدادى از ايشان بروز و جلوه بيشترى يافته باشد. ممكن است اين تفاوت به لحاظ تعداد فرزندان نيز باشد به طورى كه امام رضا عليه السلام تنها يك فرزند داشته و ساير ائمّه از تعداد فرزندان بيشترى برخوردار بودهاند و اين چيزى از مقام امامت ايشان نمىكاهد. يا آنكه ممكن است بگوييم: از برخى امامان، آثار و اخبار بيشترى نقل شده باشد. به عنوان مثال از امام رضا عليه السلام و يا صادقين عليهما السلام نسبت به ديگر امامان، اخبار و روايات بيشترى رسيده است. لذا نهايت چيزى كه مىتوان
1.توبه (۹) / ۳۶
2.براى آگاهى بيشتر در اين خصوص، بنگريد: حسينى، زهرا؛ شاكر، محمدكاظم؛ نكونام، جعفر؛ جمعآورى روايات تطبيق در تفاسير روايى شيعه و تحليلى پيرامون آنها، پاياننامه، دانشگاه قم، ۱۳۷۸.
