10. استاد محمد تقى مصباح يزدى (معاصر)
10-1- ايشان آيه ذرّ را به لحاظ تفسير، از آيات مشكل قرآن مىشمارد و مىگويد: « آيه حقاً از متشابهات است.» در عين حال معتقد است كه از آيات متشابه هم مىتوان چيزى استفاده كرد. او مىنويسد:
اگر اشكالى هست، در كيفيّت پذيرفتن اين مطلب است، يعنى اشكال در واقع از ماست نه از مفاد آيه. آيه به روشنى دلالت مىكند كه خدا با فرد فرد انسانها يك رويارويى داشته و به آنها گفته است: آيا من خداى شما نيستم.... در اينكه مفاد آيه مىخواهد چنين مطلبى را افاده بفرمايد، شكّى نيست. ابهامها در اين است كه ما خودمان چنين چيزى سراغ نداريم كه با خدا روياروى شده باشيم و خدا به ما فرموده باشد كه آيا من پروردگار شما نيستم؟ و ما بگوييم چرا. چون اين چنين چيزى را در خودمان ياد نداريم و سراغ نداريم، اين است كه مشكل است مفاد چنين آيهاى را بپذيريم وگرنه در اينكه آيه چنين مطلبى را افاده مىكند جاى شكى نيست. ۱
10-2- سپس ايشان سؤالهايى در مورد موطن اين سؤال و جواب و ويژگىهاى آن مطرح مىكند. مانند اينكه دسته جمعى بوده يا تك تك؟ با واسطه بوده يا بىواسطه؟ و پس از توضيحاتى در اين زمينه، مىنويسد:
آنچه به روشنى از اين آيه شريفه به دست مىآيد، اين است كه هر فرد انسان، نوعى معرفت به خداى يگانه پيدا كرده است كه مىتوان از كيفيت حصول آن به اين صورت تعبير كرد كه خدا به آنان فرمود: «الست بربّكم» و آنها پاسخ دادند: «بلى شهدنا».
10-3- وى يادآور مىشود كه اين گفتگو، هر گونه عذر و بهانه را از انسان گرفت. به اعتقاد وى، با توجه به مفاد آيه شريفه، حتى خطاى در تطبيق هم منتفى است. ايشان در اين باره مىگويد:
به نظر مىرسد چنين مكالمه حضورى.... جز با علم حضورى و شهود قلبى حاصل نمىشود. و مؤيّد آن، روايات زيادى است كه مشتمل بر تعبيرات
