فطرى، خالقشان را اجمالاً مى‏شناسند. اين معرفت، محصول آن چيزى است كه در عالم ذرّ براى مردم حاصل شده است، چنانچه امام باقر و صادق عليهما السلام بدان تصريح كرده‏اند...
و ذريه‏اى كه از پشت حضرت آدم گرفته شده يا از طينت اصلى او... از موادّ و جرمهاى زمينى نيست كه به نطفه تبديل شود، بلكه آنها اجزاى لطيف و عالى‏اند كه به صورتى خاصّ با مواد زمينى امتزاج پيدا مى‏كنند تا از آنها به امر خالقشان، انسان پديد آيد. ^۱

9. آيةاللَّه عبداللَّه جوادى آملى (معاصر)

ايشان مفاد اجمالى آيه ذر را به اين صورت بيان مى‏كند:
مفاد اجمالى آيه‏هاى يادشده ^۲ اين است كه خداى سبحان در موطنى حقيقت انسان را به وى نشان داد. و در آن حالت كه او شاهد حقيقت خود بود، ربوبيت حق تعالى و عبوديّت خويش را مشاهده كرد. خداوند در آن موطن شهودى با انسان‏ها ميثاق برقرار كرد و از آنان اقرار گرفت كه آيا من پروردگار شما نيستم؟ همگان گفتند: بلى، تو ربّ مايى. در آن موطن علمى همگان ربوبيت حق و عبوديت خويش را پذيرفتند. ^۳
ايشان پس از توضيح درباره فقرات آيه ذرّ، چهار قول در اين مورد مطرح مى‏كند:
قول اول، همان قول مشهور است كه روايات فراوانى بر طبق آن وارد شده است. ايشان اين قول را ردّ كرده و مخالف ظاهر آيه و ادلّه عقلى دانسته است. به عقيده او، اين قول، مستلزم تناسخ و محال است.
قول دوم: قول كسانى است كه معتقدند آيه در مقام بيان واقع نيست، بلكه بيان كننده زبان حال است.
ايشان اين قول را نه ردّ مى‏كند و نه صريحاً مى‏پذيرد.
بر اساس قول سوم: آيه در مقام بيان واقع است نه تمثيل.