نگاهى به تاريخ قرآن‏ - صفحه 25

غلط. اكنون همه شما را اين‏جا گرد آورده‏ام تا هر بخشى از كتاب خدا را كه در اختيار داريد، بياوريد.»
هر كسى، مشتاقانه، پوست يا تكه‏اى از چرم را كه آيه‏اى از قرآن بر آن نگاشته شده بود (فيه‏القرآن)، آورد تا اين كه انبوهى از آنها گرد آمد. عثمان تك‏تك آنها را [ به اين طريق‏] سوگند داد: «خودت شنيدى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، اين آيه را تلاوت مى‏كرد؟» آنها پاسخ مى‏دادند كه چنين بوده است. سپس عثمان پرسيد: «آشناترين فرد به كتاب خدا، كيست؟» آنها پاسخ دادند: «آن كسى كه كتاب خدا را براى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله مى‏نگاشت.» او پرسيد: «فصيح‏ترين فرد در زبان عربى كيست؟» آنها گفتند: سعيد. عثمان گفت: «سعيد املا كند و زيد بنويسد.»
ملاحظه نموديم كه مصعب‏بن سعد بن ابى‏وقّاص، روايت مذكور را نقل كرد. او گرچه تابعى ثقه‏اى است، امّا در سال 103 هجرى وفات يافته و در اين كه عثمان را ديده باشد جاى سخن بسيار است. روايت مصعب از عثمان، منقطع است؛ يعنى درباره عثمان آن‏چه گفته از ديگرى شنيده، گرچه نام او را نبرده باشد. ۱.
مصعب مى‏افزايد: از برخى از صحابه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله شنيدم كه مى‏گفتند: «عثمان در تقبل اين امر، كار خوبى كرد.» ۲.
بنا بر نقل ديگرى، زمان اين ماجرا، پانزده سال پس از رحلت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله ذكر مى‏شود و از آوردن الواح، أكتاف و عُسُب كه بر روى آنها آيات قرآنى نگاشته شده بود (فيه‏الكتاب)، سخن به‏ميان مى‏آيد. در اين نقل به نخستين جمع‏آورى و صحف مشهور حفصه، هيچ اشاره‏اى نشده و ارتباط ميان گردآورى عثمان و گذشته آن يعنى جمع‏آورى ابوبكر يا عمر درنظر گرفته نشده است. بنابراين، اقدام، عثمان نخستين جمع‏آورى پس از نزول قرآن به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، قلمداد شده است.
از اين‏رو، اين حديث در درجه اوّل به بحث اسناد قرآن و اتصال آن به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله مربوط است.

1.راميار، تاريخ قرآن، ص ۴۱۷ و ۴۲۰ - مترجم‏

2.ابن ابى‏داود، كتاب‏المصاحف، ص‏۲۳ - ۲۴

صفحه از 53