نگاهى به تاريخ قرآن‏ - صفحه 14

مذكور، موضوع مقاله حاضر را تشكيل مى‏دهد. نقدهاى مترجم درباره مطالب مؤلّف، با قلم كوچك‏تر، در متن مقاله نوشته شده و توضيحات مترجم در مورد مباحث نويسنده، در قالب پى‏نوشت‏هاى مترجم در پايان مقاله، آورده شده است.

جمع‏آورى عثمان‏

براساس اطلاعات حديثى، جمع‏آورى عثمان، مى‏تواند گردآورى اصلى ناميده شود. روايات ناظر به انگيزه‏هايى كه عثمان را در به‏عهده‏گرفتن اين امر وادار كرد، ناسازگار مى‏نمايند. برخى از اين روايات، سهم او را تنها در حدّ تكميل‏كردن عملى مى‏دانند كه پيش از او جريان داشته، ولى با مرگ نابه‏هنگام سلف برجسته‏اش، عمر، متوقف گرديد.
روايات ديگر، ابتكار عمل عثمان را به‏خاطر كتاب خدا نمى‏دانند؛ بلكه آن را كاملاً در ارتباط با تاريخ تحول متون مصحف به حساب مى‏آورند. مطابق اين روايات، ابتكار عمل عثمان، با ميزان آيات قرآنى باقى مانده تا زمان او، ربطى نداشته است. به بيان دقيق‏تر، هدف او از چنين اقدامى، يك گزينش بود؛ گزينشى از ميان انبوه متون قرآنى رقيب كه هركدام ادعاى تنها يادبود موثق از وحى نازل‏شده به محمّد صلى اللَّه عليه و آله را داشتند. حاصل اين گزينش، متن واحدى بود كه به‏طور رسمى منتشر شد و مورد پذيرش مسلمانان قرار گرفت. از اين به‏بعد، هيچ‏گونه تخطى و انحرافى از آن متن، پذيرفته يا درواقع، ممكن نيست؛ زيرا اين مطلب هم نقل شده است كه عثمان، به نابودى تمام ديگر متون قرآنى ثبت‏شده، فرمان داد.
پيداست كه اين مطالب، فقط اظهارنظرهاى مختلف درباره انگيزه‏هاى رقم‏زننده ابتكار عثمان نيستند؛ بلكه نظرات كاملاً ناسازگار درمورد تاريخ قرآن هستند. تاكنون تناقض اصلى بين اين دو ديدگاه، درك نشده است. اين مسأله كه «ابوبكر اجزاى پراكنده قرآن را در صحف جمع‏آورى كرد و عثمان آن صحف را در مصحفى گرد

صفحه از 53