نگاهى به تاريخ قرآن‏ - صفحه 16

مطالبه دو شاهد واجد شرايط تضمين گرديد؛ مطالبه‏اى كه در اسلام براى شهادت دادن درمورد سندى مكتوب آمده است و جنبه فنى و رسمى دارد.
نظر ديگر يا همان نظر «جَمع‏المصحف» ما را به پذيرش ديدگاهى مخالف با نظر مذكور ملزم مى‏كند. برمبناى اين ديدگاه مخالف، نه‏تنها متون قرآنى در تاريخى به مراتب زودتر مرتب، حفظ و جمع‏آورى شده بود، بلكه اين كار، در فرصت‏هاى بى‏شمار و توسط افراد فراوانى صورت گرفته بود. هم‏زمان با روى كارآمدن سومين خليفه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله چنان حجم انبوهى از اطلاعات وجود داشت كه به‏وجودآمدن متن مورد توافقى كه گوناگونى نپذيرد، نه‏تنها ممكن، بلكه ضرورى بود؛ اين امر درحالى بود كه بسيارى از بهترين كسانى كه مى‏توانستند اين اقدام حياتى را به سرانجام موفقيت‏آميز برسانند، خوش‏بختانه هنوز زنده بودند.
روايات مسلمانان، توافق نسبتاً فراگيرى درمورد محتويات قرآن، نقل مى‏كنند؛ با اين وجود، رواياتى نيز هست كه حاكى از اختلافاتى در مورد قرائت صحيح آن است. اين اختلافات، درمورد متنى است كه آن متن مورد اتفاق همه است. به‏نظر مى‏رسد كه اين اختلافات ساختگى باشند.
روايت زير در صدد بيان مطلبى است كه از آن به «قرائت‏هاى گوناگون قرآن» ياد مى‏شود و ساخته نسلى است كه با مفهوم تواتر قرآن آشنا بودند:
«حذيفةبن يمان از مرز آذربايجان و ارمنستان كه لشكريان شام و عراق در آن‏جا گرد آمده بودند، مستقيم به‏سراغ عثمان رفت. او فرصتى يافته بود تا اختلافات منطقه‏اى درباره قرآن را شاهد باشد. [ بر اثر اين اختلافات، حذيفه را ترسى عميق فراگرفت‏] و به عثمان توصيه كرد: «اى امير مؤمنان! اين امت را درياب قبل از آن كه مانند يهود و نصارا در كتاب خود، اختلاف ورزند!» عثمان كسى را نزد حفصه فرستاد تا صحف خود را به رسم عاريت به او بدهد (صحفى كه از ابوبكر، به پدرش

صفحه از 53