قرآن، نظير آن‏چه در اديان پيشين اتفاق افتاده، بيم واقعى وجود داشته است. «هدف عثمان و دست‏آورد او، متّحد كردن مسلمانان برمبناى قرائت واحد و مورد توافق بود.» ^۱.
در زمان خلافت عثمان، معلمان، اين يا آن قرائت را به شاگردان خود مى‏آموختند. زمانى كه اين شاگردان با يكديگر ملاقات و درباره قرائت، اختلاف مى‏كردند، آن اختلافات را به آموزگاران خود گزارش مى‏دادند. آن معلمان با دفاع از قرائت‏هاى خود ديگر قرائت‏ها را بدعت مى‏شمردند. با رسيدن اين اخبار به گوش عثمان، خطاب به مردم گفت: «شما كه نزد من هستيد، در قرائت قرآن چنين اختلاف مى‏ورزيد و آن را به‏گونه‏هاى مختلف، تلاوت مى‏كنيد. پس كسانى كه در مناطق دوردست اسلامى هستند، حتى از اين هم بيشتر، دچار تفرقه هستند. [ اى ]صحابه محمّد صلى اللَّه عليه و آله! يك‏صدا عمل كنيد؛ در كنار هم گرد آييد و نسخه «امام» را براى مسلمانان بنگاريد.» ^۲.
ظاهراً اختلافات در حوزه قرائت، به مناطق دورافتاده محدود نبود و در مدينه هم رواج داشت. با تأسف بايد اذعان داشت كه اطلاعات درباره ماهيت اين اختلافات، به ما نرسيده است. اطلاعى هم از اين كه منشاء پيدايش آنها چه بوده، در دست نيست. متحدكردن مسلمانان برمبناى متنى واحد، اقدامى تصوير شده است كه صحابه ساكن مدينه با تلاش مشترك خود، آن را به منصه ظهور رساندند.
اقدام مقدس عثمان با هدف تقواآميزى كه داشت مورد تحسين جمعى از صحابه ارشد [ حضرت‏] محمّد صلى اللَّه عليه و آله واقع گشت. هم‏چنين اين اتفاق آرا با توسل به نفوذ [ حضرت‏] على عليه السلام تأييد گرديد؛ به او نسبت داده شده كه تأكيد كرده است عثمان پس از مشورت كامل با صحابه درباره مصحف و به‏ويژه حساس‏ترين مسأله آن (نابودى همه نوشته‏هاى قرآنى به جز متن مورد توافق همگان) اقدام نمود. صحابه به جاى آن كه به زورگويى او در اين‏باره اعتراض كنند، قاطعيت او را ستودند