وجوه و مصاديق واژه‏هاى «ماء» و «سماء» در قرآن‏ - صفحه 61

معناى آيه مى‏فرمايد: يعنى «لأفدناهم علماً كثيراً يتعلمونه من الأئمة.»
در سه مورد اخير (5، 6 و 7) مراد از «ماء»، علم، آگاهى و شعور است.
علامه مجلسى مى‏نويسد: استعاره آب از علم شايع است؛ زيرا علم سبب حيات روح بوده همان‏طور كه آب مايه حيات بدن مى‏باشد ۱. معبّران و خواب‏گزاران نيز آب را به علم تعبير مى‏كنند. ۲ از منظر شيعه، اهل بيت عليهم السلام درياى علم و معرفتند و لب‏تشنگان دانش و بينش، از آب دانش ايشان سيراب مى‏گردند. بر همين اساس در روايات شيعى، على عليه السلام را ساقى حوض كوثر شمرده‏اند. ۳ در بحار الانوار نيز بابى با عنوان «انهم عليهم السلام الماء المعين» آمده است. ۴ شايد بتوان گفت كه حديث «مثل اهل بيتى كسفينة نوح من ركبها نجا و من تخلّف عنه غرق» نيز اشاره‏اى لطيف به اين معنا دارد.

8. ماء عنصر حياتى در آفرينش و موجب استمرار حيات هر موجود

در آيه 30 سوره انبياء «ماء» را پايه و عنصر حياتى در آفرينش موجودات معرّفى مى‏كند: «وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‏ءٍ حَيٍّ» «و هر چيز زنده‏اى را از ماء آفريديم». در آيه ديگر مى‏فرمايد: «وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ»۵«و خدا هر جنبنده‏اى را از ماء آفريد.»
مفسران در خصوص اينكه آب، مايه اصلى حيات موجودات زنده اعمّ از نباتات، حيوانات و انسان است، فراوان سخن گفته‏اند و استنادهاى نقلى، عقلى و علمى متعدد ارائه نموده‏اند كه بعضاً برخوردار از صحت نيز هست. ليكن نگارنده بر اين باور است كه چنين بياناتى تنها بخشى از واقعيت است. در آيه نخست موصوف حىّ، شى‏ء است كه مى‏تواند اعمّ از گياهان و جانواران بوده و جمادات، جنّ و حتّى ملائك را نيز در برگيرد. بى‏شكّ حيات در سرتاسر هستى جريان و سيلان دارد. به عبارت ديگر خداوند متعال بر اندام تمام موجودات عالم لباس هستى پوشانده است؛ لذا از اين منظر، همه مخلوقات الاهى ذى حياتند. آيا مى‏توان گفت آب

1.سفينة البحار، ج ۲، ص ۵۶۲ و بحارالانوار، ج ۲۴، ص ۳۰

2.سفينة البحار، ج ۲، ص ۶۳۰

3.سفينة البحار، ج ۱، ص ۳۵۹

4.ج ۲۴، ص ۱۰۰، باب ۳۷

5.نور (۲۴) / ۴۵

صفحه از 68