امام على عليه السلام است، رويكردهاى ايشان به موضوع «ولايت»، «تولّى» و «تبرّى» بسيار همانند است. همان سببى كه امام على عليه السلام را وا مىدارد شؤون علم و تقواى خود را بستايد و در ميدان فضيلتها داد مبارز طلبى سر دهد، امام سجاد عليه السلام را نيز در جايگاهى قرار مىدهد كه فضايل پدرانش و امتيازات ذريّهاش عليهم السلام را در قالب تبيين آيات قرآن بيان كند.
1-1- تبيين جايگاه اميرالمؤمنين عليه السلام
مهمترين ركنى كه امام سجاد عليه السلام سعى در تحكيم آن دارد جايگاه اميرالمؤمنين عليه السلام در مقام ولايت است. به طور نمونه امام عليه السلام در تفسير «ادخلوا فى السِّلم كافّه» مىفرمايد: «سلم و سلامت همانا ولايت امير المؤمنين است» ۱. ايشان مراد از شجره مباركه در «كانّها كوكبٌ درّيٌّ يوقد من شجرهٍ مباركهٍ» و نخستين مصداق «و مِن النّاسِ مَن يَشرى نفسَه ابتغاءِ مَرضاتِ الله» را علىبن ابى طالب عليه السلام مىداند ۲.
گاهى نيز امام عليه السلام، تفسير خويش را به گفتار رسول خدا عليه السلام مستند مىكند تا زمينه بهترى براى پذيرش مخاطب ايجاد كند. به طور مثال زمانى كه از ايشان معناى «اَن تقول نفسٌ يا حسرتَى علَى ما فرّطتُ فى جنب الله...» را پرسيدند حضرت فرمود: «جنب اللَّه تنها علىبن ابىطالب عليه السلام است و او حجت خدا بر خلق است. هنگامى كه روز قيامت شود، خداوند به نگهبانان جهنم امر مىكند كه كليدهاى آن را به على عليه السلام بسپارند. پس هر كه را بخواهد داخل [ دوزخ]كند و هر كه را بخواهد نجات دهد؛ همانا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرموده است: «اى على هر كس تو را دوست دارد مرا دوست داشته و هر كس تو را دشمن دارد مرا دشمن داشته است. اى على تو برادر منى و من برادر تو هستم...» ۳
1.بحرانى، ج ۱، ص ۱۲۹
2.نك: حسينى، ج ۱، ص ۳۵۹؛ الكوفى، ص ۱۲۴؛ اصفهانى، ص ۲۲۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ص ۳۳۹
3.الكوفى، فرات، ص ۳
