1-2- تبيين جايگاه اهل بيت عليهم السلام‏

محور بعدى تأويلات امام سجاد عليه السلام را ترسيم جايگاه بى‏مانند اهل بيت عليهم السلام در ميان ساير فرزندان آدم عليه السلام تشكيل مى‏دهد. ايشان در تفسير «اهدنا الصراط المستقيم» مى‏فرمايد: «ماييم ابواب الاهى و ماييم راه استوار.»^۱. يعنى آن صراط مستقيمى كه در هر نماز از خداوند هدايت به سوى آن را طلب مى‏كنيد پيروى از ماست، بدون آن كه يكى بر ديگرى رجحانى داشته باشد؛ چرا كه ما به منزله درهايى هستيم كه از هر يك وارد شوى، به تنها مسير هدايت منتهى مى‏شود. هم‏چنين در بيان معناى «و ألقى فى الارض رَواسى أن تَميد بكم...» مى‏فرمايد: «وجود ماست كه زمين را از آن كه اهلش را بلرزاند نگاه مى‏دارد.»^۲
امام سجاد عليه السلام در قالب بيان معناى «فاسألوا اهل الذكر» به طرح و ترسيم يك منشور تربيتى مى‏پردازد كه همواره نشانگر جايگاه اهل بيت عليهم السلام و وظيفه شيعيان در برابر ايشان است: «بر عهده امامان عليهم السلام چيزى است كه بر شيعيان ايشان نيست و بر عهده شيعيان ما چيزى است كه بر ما نيست. خداوند عزّوجلّ به آنها امر كرده كه از ما سؤال كنند: «فاسألوا اهل الذّكر»؛ پس به آنها امر كرده كه از ما بپرسند، ولى بر ما واجب نيست كه پاسخ گوييم؛ اگر بخواهيم پاسخ مى‏دهيم و اگر بخواهيم خوددارى مى كنيم.» ^۳

1-3- جايگاه تولّى و تبرّى‏

امام سجاد عليه السلام در قالب تأويل آيات قرآن، اهميّت دو ركن اساسى دين، يعنى «تولّى و تبرّى» را خاطر نشان مى‏كند. از جمله اين كه در تفسير فراز پايانى آيه نور «يهدى اللَّه لنوره من يشاء» مى‏فرمايد: «خداوند آن كس را كه دوست مى دارد، به ولايت ما اهل بيت عليهم السلام رهنمون مى شود.»^۴و نيز در آيه «قال و من كفر فاُمتّعه قليلاً ...» هر كس را از امّت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله كه وصيّ او را منكر شود و پيرويش نكند، مشمول معناى آيه مى‏داند. ^۵