همديگر را تحمل كنند، با يكديگر در ارتباط باشند و راه تقوا پيش گيرند. خداوند در برابر آن به ايشان وعده داد كه زمين مبارك و حرم امن را تسليم آنها سازد... رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله از همه امامان عليهم السلام و شيعيان ايشان بر اين امر پيمان گرفت. سلام بر رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله يادآورىِ همان عهد و تجديد پيمان بر خداوند است تا اينكه خداى متعال در امر خويش تعجيل فرمايد و سلام خود را با تمام آنچه در آن است، به زودى برساند.

تعدّد عالم ذرّ

در روايات، تصريحى به تعدّد عالم ذرّ نشده است. اما در چند روايت اين عالم با صفت «اوّل» توصيف شده است. به عنوان نمونه در تفسير آيه «هذا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الأُولى»^۱ سخن از مبعوث شدن پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بر خلق در ذرّ اوّل به ميان آمده است. ^۲ در روايت ديگرى آمده است: آنگاه كه امام زمان عليه السلام به هيأت جوانى خروج مى‏كند، فقط مؤمنانى بر ولايت او ثابت و استوار مى‏مانند كه در ذرّ اوّل از آن‏ها براى ولايت آن حضرت پيمان گرفته شده است. ^۳
توصيف ذرّ به «اوّل»، دلالت دارد كه غير از «ذر اوّل» عالم ذرّ ديگرى نيز در كار بوده است، زيرا تعليق اخذ پيمان در عالم ذرّ به «اوّل»، دلالت بر خصوصيّتى در آن عالم دارد كه بدون آن خصوصيّت، تعليق به وصف، لغو و بيهوده مى‏شود.
نكته اساسى و مهم در اين مقام آن است كه از محتواى روايات مى‏توان دو عالم ذرّ به دست آورد. در ذرّ اوّل، پيش از خلق آدم عليه السلام، خداوند همه فرزندان او را - تا قيامت - از گِلى كه دو قسمت شده بود - به صورت ذرّ آفريد و از آن‏ها عهد و پيمان گرفت - سپس همه آن‏ها را به حالت سابق - كه گِل بودند - برگرداند و از آن گِل، آدم عليه السلام را آفريد. ذرّ دوم بعد از انتقال حضرت آدم عليه السلام به زمين صورت گرفته است. خداوند متعال پس از آن كه حضرت آدم را به زمين منتقل كرد، همه فرزندان آن