1. تليدبن عثمان
رجاليون عامّه يكى از قوانين عمومى خود در تضعيف و توثيق را در ترجمه تليدبن سليمان اينگونه بيان مىكنند: «او عثمان را شتم نموده و هر كس احدى از صحابه را شتم كند، دجّال و ملعون است. لعنت خدا و ملائكه بر او باد. و نقل حديث از چنين شخصى درست نيست.»۱
حال جاى تعجّب اينجاست كه اگر تليد و امثال او از راويان، حديثى را در تعريف و تمجيد از خلفاء نقل كنند، نقل حديث از ايشان نه تنها ممنوع و حرام نيست، بلكه كارى درست و پسنديده هم محسوب مىشود.
براى نمونه، محمّدبن عيسى ترمذى نويسنده يكى از صحاح ششگانه اهل سنّت، از همين تليدبن سليمان حديثى را در مدح شيخين نقل مىكند و سپس اضافه مىكند: «سند اين حديث - كه تليد هم در آن است - حسن مىباشد.»۲
2. عبداللَّهبن مبارك
مسلمبن حجّاج نيشابورى، صاحب يكى از صحاح ششگانه اهل سنّت نيز در صحيح ۳ مىنويسد: «عبداللَّهبن مبارك در بين عموم مردم مىگفت: حديث عمروبن ثابت را ترك كنيد؛ زيرا او سلف (يعنى خلفاء) را سبّ مىنمود.»
اين حكمى كلّى و قانونى عمومى است. ولى سؤال اينجاست كه آيا سبّ و
1.به عنوان نمونه، به تهذيب الكمال مزّى و تهذيب التهذيب عسقلانى و كامل ابنعدى مراجعه شود. قانون ايشان اين است كه: «كلّ من شتم عثمان أو طلحة أو واحداً من أصحاب رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله دجّال لا يكتب عنه و عليه لعنة اللَّه و الملائكة و الناس أجمعين.» امّا آيا همين قانون هم هميشه رعايت مىشود يا تنها جايى كه خود بخواهند، بحث ديگرى است.
2.سنن ترمذى، ج ۵، ص ۶۱۶، حديث ۳۶۸۰. در طبع ديگر سنن ترمذى ج ۵، ص ۲۷۸-۲۷۹، ح ۳۷۶۱: حدثنا أبوسعيد الأشج، أخبرنا تليدبن سليمان، عن أبىالجحاف، عن عطيه، عن أبىسعيد الخدرى، قال قال رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله: «ما من نبيّ إلّا و له وزيران من أهل السماء ، ووزيران من أهل الأرض، فأمّا وزيراي من أهل السماء فجبرئيل و ميكائيل ، و أمّا وزيراي من أهل الأرض فأبوبكر و عمر». هذا حديث حسن غريب!»
3.مسلم، ج ۱، ص ۱۲
