ثقّه، فلانٌ ناصبيّ ثقّه...»!
اين چه رازى است كه هيچ فسقى نمىتواند بر عدالت و وثوق دشمنان و بدگويان به اهل بيت پيامبر خدا عليهم السلام ضربهاى بزند! از سوى ديگر و در عين حال با كمال تعجّب، مىبينيم كه اگر كسى به راويانى از قبيل عكرمه و حمّادبن سلمه، كلمهاى جسارت كند، حتّى اسلامش زير سوال خواهد رفت! (مدارك اين بحث در سطور آينده خواهد آمد)۱
بررسى جرح و تعديلهاى ذهبى
حافظ شمسالدين ذهبى، متوفّاى سال 748 ق. ، از مهمترين رجاليان و محدّثان عامه است. در مورد او نيز ضرب المثل معروف «يك بام و دو هوا» مصاديق فراوانى يافته است. اگر حديثى به نفع كسانى باشد كه او هوادارشان است، ذهبى روات آن را موثّق مىنامد و اگر عيناً همان روات درباره حضرت اميرالمومنين على عليه السلام فضيلتى را نقل كنند، آنها را تضعيف مىكند و كذابشان مىنامد! يا مىنويسد: «اين راوى مجهول است.» امّا اگر نتواند از اين راهها وارد شود، از كلمه معروفه خود استفاده نموده و مىنويسد: «اين حديث منكر است»، ولو اينكه قبل از او بزرگانى از عامه آن حديث را تقويت كرده باشند. بنگريد:
الف) حديث «أيّما امرأة ماتت و زوجها عنها راض دخلت الجنّة» را حاكم نيشابورى، صاحب كتاب المستدرك على الصحيحين، تصحيح نموده و حافظ شمسالدين ذهبى هم در حاشيهاش آن تصحيح را پذيرفته است. ۲ ولى هنگامى كه راوى همين حديث يعنى مساور حميرى، حديثى ديگر نقل مىكند كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودهاند: «لا يحبّ عليّاً منافق»، ذهبى درباره آن چنين
1.جهت آشنايى بيشتر با اينگونه راويان ثقه و معتبر، بنگريد: مقدّمه كتاب دلائل الصدق، كتاب «الإفصاح» مرحوم مظفر، «أمان الأمّة» آية اللَّه صافى، «العتب الجميل على اهل الجرح و التعديل» محمّدبن عقيل.
2.نيشابورى، ج ۳، ص ۱۷۳
