معيار توثيق و تضعيف نزد رجاليون عامّه‏ - صفحه 14

قضاوت مى‏كند: «فيه جهالة و الخبر منكر»!۱
با اينكه اين حديث را مسلم در صحيحش ۲، نسائى در سنن خود ۳، احمدبن حنبل در مسندش ۴، استيعاب در هامش اصابه ۵ و ترمذى در سنن خود ۶ نقل نموده و ترمذى نوشته است: «حديث حسنٌ غريب» و عدّه كثيرى هم اين حديث را بدون تضعيف نقل كرده‏اند.
در موردى ديگر، ذهبى در ذيل مستدرك ۷حديثى را نقل مى‏كند كه مشتمل بر فضيلت خليفه اوّل است و در سند اين حديث فردى به نام ضراربن صرد قرار گرفته است.
اين حديث را حاكم نيشابورى تصحيح كرده و ذهبى هم حديث را پذيرفته است. ولى همين راوى هنگامى كه اين حديث را نقل مى‏كند كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله خطاب به حضرت على‏بن ابى‏طالب عليه السلام فرمودند: «أنت تبين لأمّتي ما اختلفوا فيه...» و حاكم نيشابورى هم حديث را تصحيح كرده، ذهبى نوشته است: «اين حديث ساخته ضرار است و ابن‏معين گفته كه او كذّاب است!» ۸
ب) در حديثى كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله خطاب به اميرالمومنين عليه السلام مى‏فرمايد: «حبيبك حبيبي»، حاكم نيشابورى به صحّت سند حكم كرده، امّا ذهبى چون نتوانسته در راويان حديث ايرادى بيابد و آنها را جرح و تضعيف نمايد، ضمن اعتراف به اينكه راويها ثقه و معتبرند، چون حديث در فضيلت مولى الموحدين عليه السلام است، آن را برنتابيده و نوشته است: «اين حديث منكر است! بعيد نيست كه ساختگى و موضوع باشد!» ۹
نمونه‏اى ديگر از حافظ ذهبى: در خطاب پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله به اميرالمومنين عليه السلام كه مى‏فرمايند: «من فارقك فارقني» حاكم نيشابورى سند را تصحيح نموده، ذهبى

1.ذهبى، ج ۴، ص ۹۵، رقم ۸۴۴۷

2.مسلم، رقم ۳۱ (۷۸)

3.نسائى، ج ۸، ص ۱۲۲، رقم ۵۰۳۲

4.شيبانى، ج ۱، ص ۸۴، ۱۲۸/۹۵ و ۲۹۲/۶

5.ابن عبد البر، ج ۲، ص ۳۷

6.ترمذى، ج ۵، ص ۶۳۵، رقم ۳۷۱۷

7.ذهبى، ذيل مستدرك، ج ۳، ص ۷۳

8.ذهبى، ذيل مستدرك، ج ۳، ص ۱۲۳

9.ذهبى، ذيل مستدرك، ج ۳، ص ۱۲۷-۱۲۸

صفحه از 28