د) اختلاف قاريان و پندار تحريف قرآن
اختلاف قاريان در تلفّظ و كلمات قرآن، تحريف در لفظ يكسان نيست. برخى اين دو را يكسان پنداشته، تحريف قرآن را نتيجه گرفتهاند ۱. اين نتيجهگيرى مبتنى بر عدم پذيرش تواتر قرائات هفتگانه يا دهگانه است؛ چون با پذيرش تواتر، همه اختلافها در هيئت كلمات و حروف قرآن كه در معنا مؤثرند، از ناحيه خداست ۲ و موجب تحريف نخواهد بود. شيخ بهايى بر همين باور است كه قرائات هفتگانه متواترند؛ ليكن با تبيينى عالمانه در تفاوت بين اختلاف كلمات در حروف آنها با اختلاف در چگونگى تلفّظ كلمات، ايشان مىنويسد:
«... و السبع متواترة إن كانت جوهرية ك «ملك» و «مالك»، أمّا الأدائيّة كالمد و الإمالة فلا، و لاعمل بالشواذ.» ۳
و اگر اختلاف در حروف باشد، مانند «ملك» و «مالك»، قرائات هفتگانه متواترند [ و بدون اشكال است] ولى اگر اختلاف در نحوه اداى كلمه باشد، مانند «مدّ و اماله» متواتر نخواهد بود [ چه اينكه] عمل به قرائات شاذ و خلاف قرائات هفتگانه، جايز نيست.
به همينرو، از نظر شيخ بهايى، نمازگزار مىتواند به نحو تخيير، هركدام از قرائات را برگزيند و در نماز قرائت كند. ايشان در اينباره چنين مىآورد:
لا خلاف بين فقهائنا - رضوان اللَّه عليهم - في أنّ كلّما تواتر من القراءات يجوز القراءة به في الصلاة و لم يفرّقوا بين تخالفها في الصفات أو في إثبات بعض الحروف و الكلمات كملك و مالك و قوله تعالى «تجري من تحتها الأنهار» بإثبات لفظة من و تركها، فالمكلّف مخيّر في الصلاة بين الترك و الإثبات إذ كلّ منهما متواتر. ۴
1.براى مطالعه بيشتر نك: نورى، ص ۲۰۹
2.حلّى، ج ۳، ص ۱۴۱ ؛ بهايى، زبدة الأصول، ص ۸۶
3.بهايى، زبدة الأصول، ص ۸۶
4.بهايى، العروة الوثقى، ص ۶۹. نيز بنگريد: الحبل المتين، ص ۷۲۳ ؛ الاثنا عشريّة، ذيل واجبات لسانى نماز، نكته چهارم، ص ۲۷