تشبيهات و تمثيلات قرآن و فرهنگ زمانه‏ - صفحه 25

مؤمنانِ همراه با ايشان نيز عمود و ستون اسلام هستند. ۱
- تشبيه انفاق مؤمن به باغى كه رگبارى به آن برسد. ۲ وقتى باغى در بالاى بلندى باشد و باران به آن بزند، ميوه‏هاى آن دو برابر مى‏شود و حتّى اگر شبنم هم به آن بخورد، باز ميوه مى‏دهد. انسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى‏كند، همين‏گونه است: با اين انفاق، ايمان او افزايش مى‏يابد، خواه انفاق او كم باشد يا زياد. ۳
- تشبيه انفاق رياكار به باغى كه گردبادى آتشين به آن بزند. ۴ كسى كه مال خود را در راه غير خدا انفاق مى‏كند، مانند اين است كه گياهى مى‏رويد و بعد، آن را آفت مى‏زند يا باد آن را از جا در مى‏آورد يا حشرات آن را از بين مى‏برند و كسانى كه آن دانه‏ها را كاشته بودند، حسرت‏زده مى‏شوند. كسى هم كه مال خود را در راه غير خدا انفاق كند، در روز حساب تنها حسرت و درد براى او باقى مى‏ماند.
روشن است كه امثال و تشبيهاتى كه پيرامون انفاق‏كنندگان فى سبيل اللَّه و غيرسبيل اللَّه آمده است، همه منطبق با صورتهاى تشبيهى است كه در فرهنگ عرب هست. گياه و درخت قبل از هر چيزى، از امور محسوسى است كه عرب آن را مى‏شناخت.
- تشبيه كافرانِ معذّب به ريشه‏هاى نخلى كه از خاك بيرون آمده است. ۵ در اين آيه، منافقان را در اينكه مانند مرده با هيكلهاى بزرگ و قدهاى طولانى روى زمين مى‏افتند، به ريشه‏هاى درختان نخل تشبيه كرده كه از درون خاك بيرون آمده است. تصوير ريشه‏هاى از خاك بيرون آمده نخلها كه روى زمين افتاده، تصويرى معروف در فرهنگ عرب است؛ چرا كه در آنجا بسيار چنين چيزى اتفاق مى‏افتاد. ۶

ج) حيوان در تشبيهات قرآن

عربها به حيوانات انس خاصى داشتند و مطالب زيادى پيرامون شتر، گوسفند،

1.۵: ص ۱۳۵؛ ۲۸: ص ۲۰۶

2.بقره (۲): ۲۶۵

3.۵: ص ۱۵۱؛ ۲۸: ص ۲۰۱

4.بقره (۲): ۲۶۶

5.قمر (۵۴):۱۹-۲۰

6.۵: ص ۱۵۱ - ۱۶۳

صفحه از 33