خداوند مردم را در روز قيامت، زمانى كه يكباره همه از قبرها برمىخيزند و در همه جا پراكنده مىشوند، به ملخها تشبيه كرده است. ملخ نزد عرب مَثَل براى كثرت است. عرب ملخها را شرّ و وبالى بر خود مىدانستند كه مزارع آنها را از بين مىبرد.
- تشبيه شرارههاى جهنم به شتران (جِمال). ۱
در اين آيه دو تشبيه وجود دارد: تشبيه به قصر و شتر. تشبيه به شتر كاملاً مألوف با فرهنگ عرب است؛ چرا كه شتر نافعترين حيوانات براى عرب و سفينه صحرا بود و تقريباً تمام اعراب، شتر داشتند.
عرب در تشبيهات خود براى مبالغه در حجم و رنگ از جمل استفاده مىكنند. تشبيه شرارههاى آتش جهنّم به جِمال نيز در اين آيه براى تعظيم، تهويل و ايجاد رعب و وحشت است و تشبيه به «جِمالة صُفر»، براى بيان ضخامت شرارههاى آتش دوزخ و نوع رنگ آن است. اين تشبيهات به دليل كثرت توجّه عرب به شتر و ميزان زياد شناخت آنان به رنگ و شكل و صورت جسم آن است. ۲
د) كوه در تشبيهات قرآن
در سرزمين حجاز، كوههاى فراوانى وجود داشت كه در اماكن متعددى پراكنده بود و كتب و فصول طولانى به سخن گفتن از كوهها اختصاص يافته است.
- تشبيه موج دريا به كوهها (جبال). ۳
- تشبيه سفينههاى بادبان دار به كوهها (اعلام). ۴
اعراب در اشعار خود براى بيان ضخامت، هيبت، ثبات و رسوخ به كوه تشبيه مىكردند.
3-2-2- انعكاس مسائل اجتماعى
در تشبيهات قرآن، علاوه بر محيط جغرافيايى، از افكار و عقايد و آداب و مانند آنها - كه نشانهاى از فرهنگ اجتماعى هستند - نيز بهره گرفته مىشود و بسيارى از تشبيهات را مىبينيم كه بر باورهاى عصر خود دلالت دارد.
1.مرسلات (۷۷): ۳۲-۳۳
2.۵: ص ۲۰۷-۱۸۱
3.هود (۱۲): ۴۲
4.الرحمن (۵۵): ۲۴ ؛ شورى (۴۲): ۳۲