مرورى بر مقاله «ساز و كار خداوند در معرفت بخشى» - صفحه 128

اكنون سؤال از نگارنده مزبور اين است كه نظر مبارك ايشان و تبار فكرى وى، كه معظم شماره‏هاى وزين «سفينه» را آراسته است، به كدام يك از سه سويه آن حديث گهر بار قدسى‏تبار نشانه مى‏رود؟
وى همه تفكيكيان و مرحوم ميرزا مهدى اصفهانى را به تناقض‏گويى و اشعرى‏گرى متّهم مى‏سازد و مجدّداً بحث را به حاشيه مى‏كشاند كه به نظر نمى‏رسد چندان با آداب گفت و گو و مناظره علمى سازگارى داشته باشد.
در حالى كه مقاله «معرفت و هدايت فعل خداست» اساساً وارد مباحث مربوط به حوزه افعال اختيارى بندگان و مسئله جبر واختيار نشده و درباره فعل خداوند سخن مى‏گويد، ناقد محترم اين دو حوزه را خلط كرده و خطاب به نويسنده مقاله مى‏نويسد:
بسيار لازم است، مبانى خويش را از جمله موقف و موضع خويش را در برابر توحيد افعالى و نظريه موسوم به جبر و اختيار... مستحكم و مستدلّ ارائه مى‏نمود و پس از آن نظر خود را معطوف به «معرفت وهدايت» مى‏نمود؛ يعنى براى كار خداوند در نسبت به آفريدگان مى‏پرداخت، تا معلوم گردد آيا چنانچه مقاله مدعى است، اين دو (هدايت و معرفت) فعل مستقيم خداست بدون هيچ تأثيرى از سايران. بشرى و غير بشرى! چنانچه در ساير افعال بشر نيز جبرگرايى چنين اقتضائى را دارد.
يا اكتساب محض وتوليد صرف است؟ چنان چه اعتزال و تفويض بر آن تمركز دارد!
يا نه اين است و نه آن، ونظر ناب ديگرى هم هست كه پاك است هم از اين و هم از آن، كه پيشوايان راستين هدايت و آموزگاران معرفت از عالم قدس به ارمغان آورده‏اند؟
حال سؤال اين است كه آيا هر فعلى از خداوند كه نسبتى با بندگان مختار دارد، بايد به صورت امر بين الامرين باشد؟ به عنوان مثال، آيا اعطاى علم و قدرت و اختيار از سوى خداوند به بندگان مختار، با سازو كار امر بين امرين است؟ اگر ناقد

صفحه از 137