گوناگون، اوصاف اهل بيت را به جامعه شناساندهاند. اين رسالت در خطبه مشهور زهراى مرضيه عليها السلام و بيان و بنان ديگر معصومان عليهم السلام ادامه يافت. امام على عليه السلام در زمان حكومت كوتاه خود و پس از يك دوره انزواى اهل بيت، دوباره مردم را به جايگاه والاى خاندان رسول خدا صلى اللَّه عليه وآله و لزوم پيروى از آنان آگاه كرد. امام عليه السلام اهل بيت را معرّفى نمود تا گوشهاى از فضايل بىمانند آنان را فراخور درك مخاطبان ارايه كند. در نهجالبلاغه، در اين زمينه، نزديك به صد مورد، سخن به ميان آمده است. در آثار ديگر معصومان نيز ضمن تحذير از غلوّ درباره اهل بيت، رواياتى بىشمار درباره جايگاه والا، مكارم اخلاق، دانشهاى گسترده و ويژگيهاى منحصر به فرد اهل بيت به چشم مىخورد. زيارتنامه معروف جامعه كبيره كه از امام هادى عليه السلام نقل شده، به بيان ابعادى از اين فضايل پرداخته است. ريشه تمام اين فضايل را بايد در پيوند ويژه اهل بيت عليهم السلام با قرآن جست و جو كرد. به طور نمونه به اين چند روايت در اينباره بنگريم:
- اميرالمؤمنين عليه السلام مىفرمايد: «اُنظروا أهلَ بيتِ نَبِيِّكم فالْزَمُوا سَمْتَهم... و لا تَسبِقُوهم فَتَضِلُّوا و لا تَتَأَخّروا عَنْهُم فَتُهلِكوا؛ اهل بيت پيامبر خود را بنگريد و از راه آنان، جدا مشويد؛ از آنان پيشى نجوييد كه به بيراهه مىرويد و عقب نيفتيد كه تباه مىگرديد.» 1
در سخنى ديگر اهل بيت را چنين معرّفى مىكند: «... نَحنُ شَجرةُ النُبُوّة وَ مَحَطُّ الرِّسالَةِ و مُختَلَفُ المَلائِكة وَ معادنُ العِلم و يَنابيعُ الحكم، ناصِرُنا و مُحِبُّنا يَنتَظِرُ الرّحمَة، وَعَدُوَّنا و مُبغِضُنا يَنتَظِرُ السَّطوَةَ؛ ما درخت نبوّت و فرودگاه رسالت و محلّ آمد و شدِ فرشتگان و معادن دانش و چشمههاى حكمتيم. ياور و دوست ما، منتظر رحمت است و دشمن و كينهورز ما، منتظر قهر و خشم [ خدا] باشد.» 2
به همين شيوه در كلام ساير اهل بيت مانند كلام فاطمة الزهراء عليها السلام چنين مىيابيم: «... فَرَضَ اللَّهُ... طاعَتَنا نِظاماً لِلملّةِ و إمامَتنا أمنَاً مِنَ الفُرقة و حُبّنا عِزّاً