آغاز نبوّت‏ - صفحه 16

نبيّ يرى في النوم و يسمع الصوت و لا يعاينه في اليقظه و لم يبعث الى احد... 1
انبياء و رسولان بر چهار طبقه‏اند: «نبى»اى كه تنها به او خبر رسيده است و از او به ديگرى تجاوز نكند؛ «نبى»اى است كه در خواب ببيند و صدا را بشنود و در بيدارى او را نبيند و به سوى ديگرى هم مبعوث نشده.

1-3) آغاز نبوّت قبل از خلقت آدم عليه السلام‏

يكى از عواملى كه موجب شده تا اين باور شكل گيرد كه آغاز نبوّت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله قبل از خلقت آدم عليه السلام بوده، آيه 75 سوره ص و روايات فراوان موجود در منابع شيعى و سنّى است كه همگى به مسئله تقدّم وجودى پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله بر جميع ممكنات اشاره دارند. زمانى كه ابليس بر آدم سجده نكرد، خداوند متعال فرمود: (... يا إِبْليسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ : اى ابليس، چه چيز تو را مانع شد تا براى چيزى كه به دو دست خويش آفريده‏ام، سجده آورى؟ آيا تكبّر نمودى يا از عالى‏مقامان بودى؟)
از اين آيه شريفه، برمى‏آيد كه تنها دو گروه بر آدم عليه السلام سجده نكردند: مستكبرين و آنان كه عالى‏مقام بودند؛ لذا با اين سؤال فهماند كه ابليس از عالى‏مقامان نبود؛ پس به‏يقين، از سر استكبار و عصيان سجده نكرده است. حال سؤال اين است كه اين عالى‏مقامان چه كسانى‏اند؛ به‏يقين، اينان ملائك نيستند؛ چون طبق آيات قرآن كريم، همه ملائك مأمور به سجده بودند؛ لذا منظور از عالين كسانى‏اند كه برتر از ملائك و برتر از آدم عليه السلام هستند. روايات فراوانى در منابع شيعى و سنّى وجود دارد كه تأييدى بر اين مدّعاست؛ از جمله: ابوسعيد خدرى گويد:
نزد رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله نشسته بوديم. در اين هنگام، مردى رو به آن حضرت نمود و گفت: يا رسول اللَّه، مرا خبر ده از قول خداى عزّ و جلّ به ابليس كه (أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ؟) يا رسول اللَّه، چه كسانى هستند اينان كه برتر از ملائك مقرّب‏اند؟

1.همان‏جا

صفحه از 29